سهم بانک ها از تراکنش های شتابی چقدر بود؟

گروه بازار پول - دور نیست سالهایی که صف های طولانی برای انجام امور روزمره مالی زمان زیادی را از وقت مردم به خود اختصاص می داد. روزهایی که تصور هرگونه انجام امور مالی در حالیکه در خانه به استراحت مشغول هستی، به یک رویا می ماند.

روزهایی که وقتی سخن از الکترونیکی شدن خدمات بانکی به میان می آمد، بسیاری از مردم یا نگران حجم عظیم تغییرات بودند یا نگران آینده شغلی خود و عده ای هم شاید نگران هرچه شفافتر شدن امور مالی؛ این همه از یک سو و تحریم ها از سوی دیگر، در شرایط دشوار اقتصادی و سیاسی، تنها راه باقیمانده همانا تکیه بر توان داخلی بود و امروز می توان با افتخار گفت، با همت و پایمردی برنامه ریزان و متخصصان داخلی موانع یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته شده است؛ تا جایی که دانش حاصل شده در این سالها، اکنون می تواند بازاری مناسب را فراتر از مرزها به روی این صنعت باز کند و علاوه بر فرصت های شغلی پیش رو، بار دیگر توانمندی فرزندان این مرزو بوم را در سطوح بین المللی به رخ بکشد.

شاید بتوان گفت "شتاب" نخستین دستاوردی بود که نوید یکپارچه شدن خدمات بانکی را به مشتریان بانک ها داد. سامانه ای که بستری بارور برای عرضه خدمات متنوع بانکی به شمار می رود و اینک که 15 سال از تولد آن می گذرد، با عبور از فراز و نشیب های بسیار در یک سامانه کاملا ایرانی، شاهد انجام حجم عظیمی از تبادلات مالی هستیم .

شتاب را که متولد هشتم مرداد 1381 است، به عنوان شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی می شناسند. این سامانه در ابتدا با هدف یکپارچه سازی و به هم پیوستن سامانه های کارت تمام بانک ها ایجاد شد و زمان زیادی از روزی که  مردم حیرت زده شاهد این بودند که می توانند از یک دستگاه خودپرداز عملیات واریز را انجام دهند، نگذشت تا هنگامی که  بدون ایستادن در صف طولانی بانک ها، موفق به انجام تبادلات مالی خود شدند؛ فاصله ها رفته رفته کمتر شد و حالا می شد از یک بانک به بانک دیگر و حتی به بانک سومی هم  پول انتقال داد.

اکنون با استفاده از شتاب، در حالی که گوشی در دست دارید می توانید در تاکسی یا خانه، هنگام تماشای فیلم دلخواهتان، با نصب اپلیکیشن بانک، هر گونه انتقال وجه ضروری خود را انجام دهید بی آنکه لازم باشد در صف بایستید یا برای یک انتقال وجه، در فشرده تر شدن ترافیک خیابان ها سهیم شوید.

آمارها  عظمت کار و اطمینان مردم را به این سامانه بیش از پیش نشان می دهد. سال 95 در حالی 21 میلیارد و 197 میلیون تراکنش در سامانه شتاب به ثبت رسید که مردم بدون دغدغه 38 هزار تریلیون سرمایه خود را با اطمینان خاطر در این سامانه جابجا کردند.

این موضوع زمانی بیشتر نمود می یابد که بدانیم افزایش سریع تراکنش ها مانع از سرعت روند توسعه خدمات و ظرفیت سازی نشده و شاهد پایداری 99/97 درصدی در سامانه ای هستیم  که گفته می شود در زمره  معدود سامانه های بانکی با چنین ظرفیتی در جهان  است.

تصور کنید تنها در یک روز پرترافیک شبکه بانکی (28 اسفند ماه گذشته) نزدیک به 120 میلیون تراکنش در شتاب به ثبت رسیده است؛ در شرایطی که شرکت خدمات انفورماتیک، مجری این سامانه ملی، متعهد به سرویس دهی مطلوب در حوزه خدمات رقابتی خود نیز بود. این شرکت به طور میانگین، در سال 95 روزانه 58 میلیون تراکنش را در سامانه شتاب مدیریت کرده که در مقایسه با میانگین سال پیش از آن 30 درصد رشد را نشان می دهد.

ارائه این حجم از خدمات در شرایطی که چرخه شتاب صرفا محدود به سامانه شتاب نبوده و نیازمند به روز بودن و همگامی شبکه بانکی کشور نیز می باشد، شاید به سادگی به زبان آید اما کافی است برای درک اهمیت اقدامات صورت گرفته، لحظه ای قطعی کامل شبکه را متصور شویم و فراموش نکنیم با قطع شتاب هیچ یک از بانک ها قادر به انجام تبادلات بین بانکی خود نخواهند بود. در ادامه به زبان آمار بیشتر با شتاب و آنچه در این سامانه طی سال گذشته رخ داده آشنا شویم:

سال گذشته بانک ملی با بیش از 4 میلیارد تراکنش، با سهم 19 درصدی از تراکنش های شتاب، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. پس از آن، بانک ملت با 2.9 میلیارد، بانک صادرات 2.6 میلیارد، بانک های سپه، کشاورزی و تجارت با بیش از 1.4 میلیارد و بانک رفاه با 1.1 میلیارد تراکنش، به ترتیب، بیشترین سهم را در تعداد تراکنشهای شتاب داشته اند.

به این ترتیب می توان اذعان کرد از مجموع 36 بانک و موسسه اعتباری متصل به شتاب، سه بانک (ملی، ملت و صادرات) 45 درصد تعداد کل تراکنش ها و نیز  46 درصد از کل مبالغ تراکنش های این سامانه را به خود اختصاص داده اند.

تراکنش های شتاب از طریق پایانه های فروش، دستگاه های خودپرداز، تلفن بانک، و... صورت می گیرد. در خصوص پایانه های تراکنش شتاب باید گفت در سال گذشته بیش از 57 درصد تراکنش ها در پایانه های فروش (POS) صورت گرفته است. 27 درصد تراکنش ها سهم خودپردازها (ATM)، 7درصد تلفن همراه، 5 درصد اینترنت و بقیه سهم کیوسک، تلفن ثابت و پایانه شعبه بوده است.

آمارها نشان می دهد، حدود نیمی از تراکنش های شتاب در سال 95 بابت خرید و بقیه بابت پرداخت قبوض، درخواست انتقال، برداشت، درخواست مانده موجودی و... بوده است.

نکته مهم در این بخش، کاهش 7 درصدی درخواست مانده موجودی و 6 درصدی پرداخت قبض در سامانه شتاب در سال گذشته است.

آمارهای فوق تنها گوشه ای از اقداماتی را که برای پاسخگویی به نیاز روزافزون مردم و شبکه بانکی کشور در شرکت خدمات انفورماتیک انجام گرفته و یا در دست انجام است به نمایش می گذارد؛ فعالیت هایی که سهولت و امنیت را برای شهروندان کشورمان به ارمغان آورده است. این امیدواری وجود دارد که به زودی و با پیوستن شبکه شتاب به شبکه های بین المللی، شهروندان خارجی و هموطنانی که برای مسافرت به خارج از کشور می روند نیز از مزیت های بیشمار این سامانه ملی بهره مند شوند.