شکار صادرکنندگان چک بی محل

سیدبهاءالدین حسینی هاشمی - سالانه 10 تا 20 درصد به چک های برگشتی در ایران اضافه می شود. سامانه صیاد با تمرکز اطلاعات به کمک دریافت کنندگان چک می آید.

در سازوکار سنتی صدور چک های بانکی، دریافت کننده چک نمی توانست اطلاعات جامعی از صادرکننده آن به دست آورد. به طور معمول چک براساس شناخت افراد از یکدیگر رد و بدل می شد و مردم چک های غیر یعنی شخص ثالث را هم دریافت می کردند درحالیکه هیچ شناختی از وضعیت اعتباری صادرکننده آن نداشتند. این ابهام در اطلاعات باعث شد صادرکننده چک با وجود صدور چک های بی محل با هیچ برخوردی مواجه نشود و به صدور چک بی محل ادامه بدهد.

با راه اندازی سامانه چکاوک امکان پرداخت چک های یک بانک از تمام شعب فراهم شد وحتی دیگر نیازی به جا به جایی لاشه چک نبود اما با وجود استفاده از امضای الکترونیک به هرحال  مردم برای وصول چک مجبور به مراجعه به بانک بودند اما در سامانه صیاد تا اندازه زیادی مشکلات سازوکار سنتی صدور چک کم شده است.

با اجرایی شدن سامانه الکترونیکی صیاد مشکلاتی که به افزایش چک های برگشتی دامن می زند، کاهش پیدا می کند. مهم ترین امتیاز سامانه های الکترونیکی تمرکز اطلاعات است. زمانی که یک شریک تجاری چکی را صادر می کند، طرف دریافت کننده می تواند با آگاهی از اطلاعات حساب صادرکننده چک را بپذیرد. در سامانه الکترونیکی صدور چک دسته چکی وجود ندارد و فرم های چک روی نرم افزار قرار می گیرد. اگر شخصی چک بلامحل صادر کند، سامانه الکترونیکی از صدور چک های جدید توسط آن شخص جلوگیری می کند.

راه اندازی این سامانه در کشور ما که سالانه 10 تا 20 درصد به حجم چک های برگشتی آن اضافه می شود، اتفاق مهمی است. چک های برگشتی به معضل دستگاه قضایی، دارندگان چک و بخش بازرگانی کشور تبدیل شده است. با وجود این سامانه، صدور چک های بلامحل به صفر نمی رسد اما در این سازوکار، می توانید با آگاهی حرکت کنید. در این سامانه اینکه کسی چک برگشتی دارد یا خیر، موجودی حساب، روال پرداخت چک های قبلی و دیگر اطلاعات در اختیار دریافت کننده قرار می گیرد و می توانیند با اطمینان بیشتری تصمیم بگیرید. ممکن است با اجرا کردن این سامانه باز هم چک هایی برگشت بخورد اما روند افزایش کنترل خواهد شد.

اجرای سامانه صیاد و صدور چک های صیادی علاوه بر این، حرکتی در مسیر مبارزه با پولشویی و شفافیت بیشتر امور اقتصادی است. برای اولین بار این سازوکار در ایرلند اجرا شد. در ایران با توجه به افزایش آگاهی مردم در استفاده از تلفن های هوشمند و اپلیکیشن های بانک زمینه برای فعالیت چنین سامانه ای بیش از گذشته فراهم است اما متاسفانه در بخش تجارت هم چنان سنتی عمل می کنیم و بازرگانی قدیمی ما به زمان بیشتری برای سازگاری با چنین سامانه هایی نیاز دارد.