علی شفایی-نگاهی به تاریخ اقتصادی ایران البته منهای صنعت خودروسازی هیچ یک از صنایع کشور، مگر در زمان آغاز فعالیت در شرایط انحصار قرار نگرفته اند و علاوه بر اقلام وارداتی برای هر صنعت می توان فهرستی از رقبای داخلی تهیه کرد.

یکی از دستاوردهای بازارهای رقابتی برای بنگاه های موفق تلاش برای ایجاد برتری و تفاوت در محصول و خدمت است، تا با ایجاد تمایز نظر مصرف کننده را تأمین و سهم خود را در بازار افزایش دهند.

در نگاهی به بازار ایران، ظاهرا ً صنایع مختلف در رقابت با همتایان داخلی و خارجی، برای افزایش سهم بازار تلاش می کنند، اما با بررسی شرایط حاکم مشخص می‌شود، آنچه در این بازار جریان دارد، فاصله زیادی با بازار رقابتی داشته و مؤید این ادعا موفق نبودن محصولات ایرانی در بازارهای رقابتی است.

طی سه دهه گذشته، به انحاء مختلف از تولیدات داخلی حمایت شده است که از آن جمله می‌توان به موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، ممنوعیت واردات، وضع قوانین حمایتی و در نهایت وجود نهادی دولتی با عنوان سازمان حمایت مصرف کننده و تولیدکننده اشاره کرد.

اگرچه حمایت از تولیدات داخلی در کوتاه مدت به رونق فعالیت بنگاه‌های داخلی منتهی شد، اما در بلندمدت این روند موجب شد تا واحدهای تولیدی به بنگاه‌هایی فربه، تنبل، بی توجه به بهره وری و ناتوان در رقابت تبدیل شوند، اتفاقی که در صنعت لوازم خانگی به خوبی قابل درک است.

خالی بودن بازار از رقیب خارجی و پس از آن شرایط سخت تحمیلی بر ایشان موجب شد تا تولیدکننده‌های لوازم خانگی چون بسیاری دیگر صنایع دچار بیماری خود منحصربینی شده و با تکیه براین باور خیالی محصولاتی را تولید کنند که تنها در شرایط اجبار خریدار را جلب می کند.

این روند موجب شده تا بسیاری از ایشان نه تلاشی برای نوآوری کنند و نه متوجه گذر زمان و تغییر سلیقه مصرف کننده باشند و محصولاتی را تولید کنند که حضور آنها در خانه در برابر انواع وارداتی تنها دارای مزیت یادآوری دوران خوش کودکی برای افرادی است که سنی از ایشان گذشته است.

شاید بسیاری این ادعا را بزرگنمایی برای کوچک شمردن عملکرد صنعت لوازم خانگی بدانند، اما تنها یک مثال برای تغییر نظر ایشان کافی است، اگر عکس های از روی پشت بام خانه ها متعلق به دهه 50 یا 60 در دسترس باشد، مقایسه کولرهای آبی آن زمان با آنچه امروز تولید می شوند، مبین این واقعیت است که حتی تولیدکنندگان تلاش نکرده اند محلی که کارخانه های آن دوران برای قراردادن آرم در نظر گرفته اند را تغییر دهند.

متاسفانه تولید کنندگان لوازم خانگی با تکیه بر سیاست دولت مبنی بر حمایت از تولیدکننده داخلی و فعالیت سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده و تولیدکننده به این باور غلط ایمان دارند که در هر شرایطی باید مورد حمایت قرارگیرند، اما ایشان فراموش کرده اند در برابر توجه به تولید، سیاست حمایت از مصرف کننده نیز مطرح بوده و حتی در نامگذاری سازمان مذکور، نام مصرف کننده با اولویت پیش از عنوان تولیدکننده آمده است.

تولیدکنندگان لوازم خانگی درایران در شرایطی در مسیر بی توجهی به مصرف‌کننده حرکت می‌کنند که در برابر همتایان خود در دیگر کشورها از امتیازاتی برخوردار هستند، از جمله اینکه بسیاری از مصرف کننده‌های ایرانی از لوازم خانگی توقع اندکی داشته و حتی از پیشرفته ترین آنها، چون نمونه‌های قدیمی ساده ترین کار را توقع دارند و به امکاناتی که نمونه های تکامل یافته دارند، بی توجه هستند و این فرصتی مغتنم برای تولیدکننده است.

متاسفانه تولیدکنندگان لوازم خانگی در ایران دچار بیماری خطرناک و واگیرداری شده اند که از صنایع خودروسازی به ایشان سرایت کرده و باید هرچه سریعتر مداوا شود، اما برای شروع مراحل درمان پیش شرط هایی مطرح است، که مهمترین آنها پذیرش بیماری از سوی فرد مبتلا است تا بپذیرد برای بازیافتن سلامت خود مراحل درمان را پشت سربگذارد.

توجه به این نکته نیز مهم است که بررسی های دقیقتر نشان داده که مشکل و بیماری برخی از تولیدکننده های لوازم خانگی مسری نبوده و با یک جهش �?نی و بیماری ارثی روبرو هستند، جهشی که ایشان را به بیماری تقابل با مشتری روبروکرده و ایشان برخلاف بنگاه های اقتصادی که در عالی ترین مرتبه ها مشغول فعالیت هستند، معتقدند که هیچگاه حق با مشتری نیست.