مصر؛کشوری مهم در خاورمیانه وشمال آفریفا است. کشوری که تحولات رخداده درآن بسیار تاثیرگذار برروی منطقه خواهدبود. تحولات اخیر مصر به یک سریال دنباله دارتبدیل شده است. سریالی که در25�?وئن 2011 با اعتراضات مردمی علیه مبارک شروع وبا حوادث اخیر مصر ادامه پیدا کرده است. کوتاهی بهار اخوان المسلمین وقدرت گرفتن دوباره ارتش درمصر به بهانه شروع اعتراضات گسترده مردم علیه دولت مرسی نشان از عدم شناخت این حزب بزرگ و مسنجم مصری از منطقه وحتی خود مردم مصر است. روند حرکت اخوان ومرسی نشان ازاین داشت که این جریان سیاسی ایدئولو�?یک به رغم سابقه دیرینه خود نتوانست از گذشتگان بیاموزد که در مسند قدرت ازچه چیز باید پرهیز کند و چه کاری را باید انجام دهد. مرسی؛کاندیدای برخواسته از این حزب درابتدا خود را رئیس جمهور همه مردم می دانست ولی در انتها عملکرد او حرکت در جهت الویت های حزبی اخوان المسلمین بود. مرسی به زودی فراموش کرد که باچه هدفی برمسندقدرت نشسته ونتوانست میان واقع گرایی وایده ال های حزبی تلفیقی منطقی ایجاد کند. در همین راستا سراغ "آقای دکتر هادی آجیلی استادروابط بین الملل"و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی رفتیم ؛تا تحولات مصررا مورد تجزیه وتحلیل قراردهیم.

اعتراضات اولیه مردم مصر به چه دلایلی شکل گرفت؟

شاید نتوان نام مشترکی برای خیزش مردمی مصر در25 �?وئن 2011 پیداکرد. اما این خیزش را چه انقلاب ویاجنبش،تغییر واثبات نظام بنامیم،به چهار انگیزه ودلیل رخ داد. اولین انگیزه اقتصادی بود. وضع بدمعشیتی درمصر وشکاف طبقانی بیداد می کرد. طبق آمارها یک ونیم میلیون نفر درقاهره درقبرستان ها زندگی می کنند، حدود نیمی از مردم مصر زیرخط فقر است. پس مطمئنا این وضعیت بداقتصادی می توانست دلیل محکمی برای این حرکت باشد. دومین انگیزه تحقیر شدن کرامت مردم مصر توسط دولت حسنی مبارک بود. فضای بسته و اداره امنیتی کشور توسط مبارک باعث سرخوردگی مردم مصر و دلیلی دیگر برای خیزش آنها بود. سوم انگیزه ؛عملکرد دولت حسنی مبارک با دولت جعلی اسرائیل بود. مردم مصر چه با دلیل اسلام گرایی و چه با انگیزه ناسیونالیسم عربی همیشه از پیشتازان مبارزه با اسراییل بودند. مصر پرچم دار چهارجنگ با اسرائیل بود، ولی متحدشدن دولت حسنی مبارک با اسرائیل و بستن گذرگاه رفع درجنگ 22روزه غزه همگی باعث ناراحتی مردم مصر شده بود؛ ودلیل آخر وابستگی شدید دولت مبارک به غرب که مردم دیگر دولت مستقل را درکشورشان نمی دیدند. 

این انگیزه در انتخاب مردم برای دولت جدید تاثیر داشت؟

تمامی این انگیزه در رای مردم چه در انتخابات پارلمان وچه درانتخاب ریاست جمهوری تاثیرگذاربود. رای مردم به اسلام گراها به این دلیل بودکه آنها مسنجم ترین، تشکیلاتی ترین و سیاسی ترین حزب مصربودند. اما باید به این رای گیری دقت کرد. مرسی با 51درصد آرا به ریاست جمهوری رسید. این پیروزی قاطع وقوی نبود زیرا مرسی فقط 23درصد آرا، یک رای اعتلافی برای پیروزی کسب کرد. البته برای سقوط مرسی از همان زمان برنامه ریزی شده بود، که پیروزی ضعیفی را در مقابل رقیب خود احمدشفیع داشته باشد. 

عکس العمل کشورهای منطقه بخصوص قطروعربستان و... در مورد به قدرت رسیدن اخوان چه بود؟

عربستان از این پیروزی احساس خطر کرد. این پیروزی باعث قدرت گرفتن هرچه بیشتر اخوان درمنطقه شد. اخوان درحال حاضر درترکیه و قطر صاحب قدرت است و حال در مصر؛ قدرت و نفوذ آنها در منطقه افزایش یافته و همین امر ایجاد خطر برای کشورهای منطقه بخصوص عربستان و امارات وغیره می کرد. همگی اینها باعث ایجاد توطئه علیه اخوان با همکاری ارتش مصرشد. این توطئه با جابجایی امیرقطر که یکی از حامیان اصلی اخوانی ها در منطقه بود شروع و با سقوط مرسی ادامه پیداکرد.

برخورد اخوان المسلمین در هنگام به قدرت رسیدن چگونه بود؟

این موضوع را باید از دو وجه مورد بررسی قرارداد. وجه اول؛ کسب قدرت بالای توسط اخوان درمنطقه (ترکیه،لیبی،تونس،سوریه )بود. اخوانی ها وقتی صحنه خاورمیانه را از آن خود دیدند،دچارتوهم قدرت شده وبه جای ایجاد حکومت اسلامی وفراگیر در منطقه برای همه گیرشدن اخوان در منطقه تلاش کردند. همین امر باعث شکست آنها در منطقه شد. وجه دوم؛ برخورد کشورهای دیگر مانند امریکا نسبت به قدرت رسیدن اخوان بود. متحدان امریکا در منطقه همگی غیردموکراتیک و دیکتاتوربودند، ولی اخوان هم دموکراتیک تر وهم با انتخاب مردم به قدرت رسیده بود. اینها دلیل محکمی برای نزدیک شدن امریکایی که در مورد مصر دچار سردرگمی شده بود است. امریکا با نزدیک شدن به اخوان درواقع مدیریت بحران کرد. وبرموج ایجادشده در خاورمیانه سوارشد. هرچند خود اخوانی ها نیز به دلیل گرایشات خود واقامت های طولانی درآمریکا ناخودآگاه به سمت آمریکا سوق پیداکردند.