ایران و جهان - رویدادهای غیر منتظره زیادی در سال جاری بازارهای جهانی را به لرزه در آورد. نوسانات بازارهای ارز، بسته های محرک اقتصادی در اروپا، دوشنبه سیاه در چین و افزایش نرخ بهره بانک مرکزی آمریکا در پایان سال، و سقوط قیمت نفت، همه اتفاقاتی بودند که بازارها را تحت تاثیر قرار داد.

در این ویژه برنامه مجله بازرگانی خاورمیانه، ضمن مرور این رویدادها، در مورد پیش بینی های بازارهای خاورمیانه و شمال آفریقا برای سال آینده میلادی با کارشناس برنامه نورالدین الحموری از ابوظبی صحبت شده است.

«اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگویم سال گذشته سالی بی ثبات بود پر از رخدادهای غیرمنتظره با تأثیر منفی بر بازارها و اقتصاد جهانی.»

به نظر می رسد اجماعی بین تحلیلگران اقتصادی برقرار بود. از ایالات متحده شروع کنیم. در رخدادی تاریخی بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره را بالا برد، اما حرف ها و نگرانیهای طولانی در باره نرخ بهره به ناپایداری وضع بازار سهام در کشورهای نوظهور و بازارهای جهانی سهام دامن زد و شاهد حدود ۱۱ درصد افزایش نرخ برابری دلار بودیم. نرخ تورم در امریکا هنوز کم تر از هدف بانک مرکزی این کشور است.

«چنانچه ارزش دلار آمریکا همچنان در سال ۲۰۱۶ بالا برود، به نظر می رسد که اقتصاد آمریکا تحت فشار قرار خواهد گرفت. بویژه از نظر رشد اقتصادی و نرخ تورم که منجر خواهد شد که فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) قبل از اتخاذ هر تصمیم جدید برای تشدید سیاستهای خود، تامل کند. مگر اینکه اوضاع طور دیگری پیش برود. برآورد ما از سیاستهای فدرال رزرو این است که این بانک زمان مناسبی را برای افزایش نرخ بهره انتخاب کرد. در حال حاضر پس از افزایش نرخ بهره سپرده ها، فدرال رزرو گوش به زنگ است و همه آمار و ارقام و تحولات اقتصادی را بدقت زیر نظر دارد و هر نوع سیاستگذاری بعدی بانک مرکزی بر اساس این داده های اقتصادی خواهد بود.»

به نظر می رسد لزوم رعایت احتیاط محدود به آمریکا نیست و درباره اروپا هم باید محتاط بود. بانک مرکزی اروپا، برنامه خرید اوراق قرضه دولتی را در ماه مارس آغاز کرد. در واقع امسال برای ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا سال سختی بود. آقای دراگی امید داشت که بسته های محرک اقتصادی این نهاد، اقتصاد منطقه پولی یورو و را به حرکت در آورد و با این امید از سیاستهای بانک دفاع می کرد. از آغاز سال تا کنون نرخ برابری یورو حدود ۱۳درصد کاهش داشته است و اخیراً نشانه های مثبتی در نرخ تورم و تولید ناخالص داخلی و همچنین وضع بازار کار دیده می شود.

«سیاستهای بانک مرکزی اروپا درست بود. بانک در لحظه مناسب تصمیمات درست اتخاذ کرد و نشانه های بهبود اقتصادی هشت ماه پس از آغاز برنامه خرید اوراق بهادار نمایان شد. کاهش نرخ برابری یورو همراه با مجموعه محرکهای اقتصادی بانک مرکزی اروپا احتمالاً برای به ثبات رساندن وضعیت اقتصادی و بهبود آن در سال ۲۰۱۶ کافی خواهد بود. ما فکر می کنیم که اقتصاد اروپا وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد اما اگر رشد اقتصادی در جهان همچنان کندتر شود مشکلاتی پیش خواهد آمد و دست کم در سه ماهه اول سال ۲۰۱۶ تأثیر منفی بر بازارهای اروپا خواهد داشت. خوب است اشاره کنیم که احتمال دارد بانک مرکزی بریتانیا نرخ بهره اش را در سال ۲۰۱۶ افزایش دهد که می تواند عاملی در افزایش فشار بر سهام بریتانیا و اروپا شود.»

در «دوشنبه سیاه» سهام چین با افت شدید همراه بود و فروش بی سابقه سهام چین در بازارهای آسیا و بازارهای جهانی را به همراه داشت. با وجود سیاستهای چین برای تند کردن چرخ اقتصاد، رشد اقتصاد هم چنان کندتر می شود اما یوان چین وارد سبد ارزهای ذخیره (بین المللی) شد. ژاپن نتوانست از وضعیت کسادی اقتصاد خارج شود.

«علی رغم همه حرفها در طول سال در باره ی کند شدن رشد اقتصاد چین که ما فکر می کنیم کندشدنی سالم و عادی است، یوان با وزن ۱۱ درصد وارد سبد ارزهای ذخیره (بین المللی) شد. همین برای این که بدانیم چه قدر وضع اقتصاد چین مستحکم است کافی است. ما اعتقاد داریم که در طول سال آینده اقتصاد چین قویتر خواهد شد و در درازمدت جذابیت بازار چین برای خرید کالا و سرمایه گذاری بیشتر خواهد شد به ویژه پس از این که قرار گرفتن یوان چین در مجموعه ارزهای ذخیره (بین المللی) تثبیت شود. انتظار می رود در پنج سال آینده بیش از یک هزار میلیارد دلار وارد بازار چین شود. در این بین خیلی ها هم به بازار ژاپن فکر می کنند. برغم آمار و ارقام منفی در سه ماهه ی سوم سال به نظر می رسد آمار مربوط به سه ماهه ی چهارم بهتر باشند. در سال آینده به ین ژاپن امیدواریم و فکر می کنیم در سال ۲۰۱۶ عملکرد ین ژاپن در قیاس با سبد ارزهای بین المللی خیلی خوب باشد.»

تنشهای ژئوپولیتیک در سال ۲۰۱۵ زیاد بود اما مهمترین رخداد برای بازارهای منطقه کاهش شدید قیمت نفت و انفعال اوپک در واکنش به عرضه بیش از تقاضای نفت در بازارهای جهانی بود. از سوی دیگر امسال ایران توافق نامه ای تاریخی را امضا کرد که به دوران تحریمهای اقتصادی پایان می دهد. بازارهای سهام کشورهای خاورمیانه نامزد دریافت جایزه بدترین عملکرد از سال ۲۰۰۹ تاکنون شده است.

«عوامل دخیل در کاهش قیمت نفت تأثیرشان را گذاشته اند. قیمت نفت خیلی پایین آمد و به سطحی رسیده که از ۲۰۰۸ تاکنون سابقه نداشته است. اما اگر به گذشته نگاه کنیم قیمت نفت خام قبل از افزایش پیوسته و رسیدن به قیمت هربشکه صد دلار در همین حدود بود. بنابراین فکر می کنیم که احتمال دارد بازار نفت درسال ۲۰۱۶ به ثبات برسد و قیمت نفت هم بیشتر شود. خوب است اشاره کنیم که اگر فشار روی قیمت نفت ادامه پیدا کند اوپک ممکن است نشست اضطراری برگزار کنید بویژه همانطور که بسیاری از اعضای اوپک می گویند وقتی که تولیدات نفت ایران وارد بازار شود. فشار بر بازارهای سهام خاورمیانه و شمال آفریقا در سال ۲۰۱۶ ادامه خواهد داشت. اما برغم تنشهای مداوم ژئوپولیتیکی در پنج سال گذشته شاهد بودیم که ارزش این سهام پس از هر افت در سال گذشته بسرعت به ارزش قبلی خود بازگشت. بنابراین ارزش سهام در بازارهای این منطقه هم به احتمال زیاد به پایین ترین سطح خود رسیده و به همین دلیل جذابیت زیادی برای بعضی خریداران سهام خواهد داشت و در گذشته هم شاهد چنین وضعیتی بوده ایم.»

«در تجارت ارز به نظر ما در سال آینده سرمایه گذاری در ین ژاپن ترجیح دارد. بازرگانان باید با دقت ارقام اقتصادی را از نزدیک دنبال کنند بخصوص آمار مربوط به اقتصاد امریکا را. هنوز نمی دانیم افزایش نرخ بهره بر اقتصاد امریکا و بویژه بر بازار اوراق قرضه چه تأثیری خواهد گذاشت. مهمترین اینها «اوراق قرضه پربازده» است که بیشتر به بخش انرژی مربوط می شود. باید آعداد و آمار اقتصادی را بدقت دنبال کرد چون تأثیر رخدادهای اقتصادی بیشتر از گذشته خواهد بود. سه ماهه اول سال آینده چالش های زیاد به همراه دارد و نقاط ابهام فراون است از جمله سوددهی شرکت های سراسر جهان در اقتصادی که رشدش کند می شود و همینطور بی ثباتی قیمت نفت. بنابراین تجار باید هر روز وقت بگذارند تا در باره ی چرخه ی تجاری روزانه و میان مدت خود، تصمیمهای مهم بگیرند.»