عوامل مؤثر بر نرخ ارز

گروه سايبان- پرويز خسروشاهي قائم مقام بيمه مركزي در كانال تلگرامي اش از عوامل موثر بر نرخ ارز نوشت.

الف)عوامل مؤثر بر نرخ ارز در بلندمدت

اگر عاملی تقاضا برای کالاهای قابل تجارت تولید داخل را نسبت به کالاهای خارجی قابل تجارت کاهش دهد سبب کاهش ارزش پول داخلی در برابر پول ‌خارجی می‌شود. بر این اساس عوامل عمده‌ای که در بلندمدت بر نرخ ارز تأثیر می‌گذارند عبارتند از:

1-نسبت سطح قیمت‌ها: افزایش سطح قیمت‌ها در داخل نسبت به سطح قیمت‌ها در خارج، موجب کاهش تقاضا برای کالاهای داخلی نسبت به کالاهای خارجی شده و از این طریق سبب کاهش ارزش پول کشور در برابر پول‌های خارجی می‌شود. 

2-موانع گمرکی: افزایش موانع گمرکی از آنجا که باعث افزایش تقاضا برای کالاهای داخلی نسبت به کالاهای خارجی می‌شود سبب افزایش ارزش پول کشور در برابر پول‌های خارجی می‌گردد.

3-ترجیح کالاهای داخلی به کالاهای خارجی و بالعکس: افزایش تقاضا برای صادرات یک کشور سبب افزایش ارزش پول آن کشور در برابر پول‌های خارجی می‌‌شود. برعکس، افزایش تقاضا برای واردات در یک کشور سبب کاهش ارزش پول آن کشور در برابر پول‌های خارجی می‌شود. 

4-بهره‌وری: افزایش بهره‌وری در بخش کالاهای قابل تجارت داخلی نسبت به خارجی، سبب کاهش قیمت کالاهای قابل تجارت داخلی نسبت به قیمت کالاهای قابل تجارت خارجی شده و در نتیجه سبب افزایش تقاضا برای کالاهای قابل تجارت داخلی و در نهایت افزایش ارزش پولی داخلی در برابر پول‌های خارجی می‌شود.

ب)عوامل مؤثر بر نرخ‌ ارز در کوتاه‌مدت

عوامل محرک تغییرات بلندمدت نرخ‌ارز به آهستگی طی زمان تغییر می‌کنند بنابراین تغییرات نرخ‌ ارز در کوتاه‌مدت، علاوه بر تقاضای صادرات و واردات به پرتفوی دارائی‌های کشور‌ هم وابسته خواهد بود و اگر حجم مبادلات مربوط به صادرات و واردات نسبت به کل معاملات ارزی کشور در هر زمان معین، کوچک باشد در اینصورت نقش پرتفوی دارائی‌های داخلی و خارجی در تحولات کوتاه‌مدت نرخ‌های ارز تعیین‌کننده‌تر خواهد بود. بعنوان مثال معاملات ارزی در ایالات متحده بطور سالانه بالای 25 برابر بیشتر از مقدار صادرات و واردات این کشور است. بنابراین طی دوره‌های کوتاه‌مدت، ساختار پرتفوی دارائی‌های داخلی و خارجی، نقش بسیار بیشتری نسبت به تقاضا برای صادرات و واردات در تعیین نرخ ارز دارد. در رهیافت پرتفوی دارائی‌‌ها، اگر بازده مورد انتظار دارائی‌های داخلی (ریالی) نسبت به دارائی‌های خارجی (دلاری) کاهش یابد، تقاضا برای دارائی‌های داخلی کاهش می‌یابد و در نتیجه، ارزش پول داخلی نیز کاهش پیدا می‌کند. عواملی که سبب تغییر بازده مورد انتظار دارائی‌های داخلی نسبت به دارائی‌های خارجی می‌شوند عبارتند از:

1- نرخ بهره داخلی: کاهش نرخ بهره داخلی، سبب کاهش بازده مورد انتظار دارائی‌های داخلی نسبت به دارائی‌های خارجی و تمایل کمتر مردم به نگهداری دارائی‌های داخلی می‌شود و همین باعث کاهش تقاضا برای دارائی‌های داخلی شده و بدین ترتیب موجب کاهش ارزش پول داخلی در برابر پول‌های خارجی می‌شود. 

2-نرخ بهره خارجی: افزایش نرخ بهره خارجی، سبب کاهش بازده مورد انتظار دارائی‌های داخلی نسبت به دارائی‌های خارجی و تمایل کمتر مردم به نگهداری دارائی‌های داخلی می‌شود و همین باعث کاهش تقاضا برای دارائی‌های داخلی شده و از آن طریق موجب کاهش ارزش پول داخلی در برابر پول‌های خارجی می‌شود. 

3-تغییرات مورد انتظار در نرخ ارز در آینده: انتظارات درباره مقدار آتی نرخ ارز نقش مهمی در تقاضا برای دارائی‌های داخلی دارد چون تقاضا برای دارائی‌های داخلی همانند تقاضا برای هر کالای بادوام، به قیمت فروش مجدد آن در آینده بستگی دارد. هر عاملی که سبب افزایش در مقدار مورد انتظار آتی ارزش پول داخلی شود، سبب بالا رفتن بازده مورد انتظار دارائی‌های داخلی و افزایش تقاضا برای دارائی‌های داخلی شده و ارزش پول داخلی را بالا می‌برد. با توجه به اینکه در بلندمدت نرخ ارز را نسبت سطح قیمت‌ها در داخل و خارج، موانع گمرکی، ترجیحات مصرف کنندگان داخلی و طرفهای تجاری کشور و بهره‌وری تعیین می‌کند لذا همه این عوامل بر نرخ ارز مورد انتظار آتی تأثیرگذارند و بنابراین از این طریق بر نرخ ارز در کوتاه مدت هم اثر می گذارند.