در بخشی از گفت وگوهائی که در قالب تاریخ شفاهی سازمان تامین اجتماعی انجام شده است تلاش می‌شود موضوعات و مسائل هر دوره به تصویر کشیده شود تا تجربیات و اندوخته‌های دیروز چراغ راهی برای امروز و فردای سازمان باشد.

 یکی از نقاط عطف تامین اجتماعی به دوره مدیریت عاملی دکتر مهدی کرباسیان بر می‌گردد، در این دوره با رایزنی‌های مدیرعامل وقت با رئیس جمهور وقت – مرحوم اکبر هاشمی_  مالکیت و مدیریت بانک‌رفاه را به رغم مخالفت 100 درصدی وزیر اقتصاد و دارائی و رئیس کل بانک مرکزی را به این سازمان برگشت.

باتوجه به مسائلی که این روزها در رابطه با خصوصی سازی بانک رفاه کارگران مطرح می‌شود و موعد قانونی آن نیز به اتمام رسیده است، به نظر می‌رسد در حال تجربه یک تجربه تلخ دیگری هستیم که به غیر از هزینه برای سازمان تامین اجتماعی و بانک رفاه سودی نخواهد داشت.

به همین مناسبت بخشی از گفت وگوی انجام شده با دکتر مهدی کرباسیان که شرایط و فضای حدود 30 سال پیش را برای برگشت مالکیت و مدیریت بانک رفاه به سازمان تامین اجتماعی را به تصویر کشیده است را بازخوانی می‌کنیم.

خاطرنشان می‌شود، متن کامل این گفت وگو که حاوی ناگفته‌های زیادی از آن دوران است به زودی منتشر خواهد شد.

...........

**موضوع بعدی، بانک رفاه است، با وجود اینکه این بانک  از بدو تاسیس کاملا تحت مالکیت سازمان بود و نه همانند بانک‌های دیگر خصوصی بود و نه دولتی، بانکی متعلق به سازمان تامین اجتماعی کار منابع بیمه ای کارگران و سایر بیمه شدگان به عنوان یک بانک عمومی غیر دولتی بود اما  بعد از شرایط انقلاب از دولتی شدن مصون نماند و نسخه‌ای واحد برای همه بانک پیچیده شد و این بانک دولتی شد و از مالکیت سازمان خارج شد، بفرمائید چگونه موفق به برگرداندن این بانک به سازمان تامین اجتماعی شدید؟

دکتر کرباسیان: به محض اینکه انقلاب شد تمام بانک‌ها بدون توجه به مالکیت همه به مالکیت دولت درآمدند، سه نوع بانک ازنظر مالکیت وجود داشت؛ اول بانکهای دولتی مانند سپه، ملی، یک سری از بانکها خصوصی بود مانند صادرات، بازرگانان و بانک های دو ملیتی ایران و انگلیس،ایران و هلند سپس یک سری از بانک‌ها با هم ادغام شدند مانند بانک‌های ملت و تجارت که از ادغام 7 یا 8 بانک بوجود آمدند. بانک رفاه هم از نوع مالکیت در این گروهها نبود نه دولتی بود نه خصوصی، اما دولتی شد. وقتی به سازمان آمدم بعد از مطالعه مدارک و شرایط تاسیس و... در یکی ازدیدارهایم در سال ١٣٧٢گزارشی به رئیس جمهور ارائه دادم که این بانک بازوی اقتصادی این سازمان و برای کمک به بیمه شدگان بویژه کارگران است و شرایط مالکیت و... را تشریح کردم، ایشان متقاعد شد و از برگشت بانک رفاه  به مالکیت سازمان تامین‌اجتماعی حمایت ضمنی کرد. بعد از آن بدنبال راهکارهایی بودیم که این ایده را محقق کنیم و به این نتیجه رسیدیم شورای عالی اداری که زیر نظر رئیس‌جمهور بود از نظرحقوقی و قانونی می‌تواند چنین حکمی صادر کنند، با همین ایده درخواستی تهیه و تحویل رئیس‌جمهور شد که ایشان دستور داد در شورای عالی اداری طرح شود که آقای میر محمدی رئیس و دبیر این شورا بود.

 در همین رابطه با آقای میرمحمدی صحبت کردم و جریان را شرح دادم  وایشان هم قانع شد در اولین جلسه شورای اداری موضوع برگشت بانک رفاه به سازمان تامین اجتماعی طرح شود.

** و مخالفان موضوع؟

دکتر کرباسیان: آقایان نوربخش رئیس بانک مرکزی و محمدخان وزیر اقتصاد و دارائی از مخالفین 100درصدی بودند و به هیچ وجه کوتاه نمی‌آمدند.

** استدلال شان چی بود؟

دکتر کرباسیان: می‌گفتند با این کار حاکمیت ما در بانک ها از بین می‌رود و علاوه بر این بانک‍‌های دیگر مانند سپه که مربوط به نظامی ها بوده انتظار استقلال دارندو... می‌خواهند جدا بشوند. من می‌گفتم آنها اساسا دولتی هستند اما بانک رفاه اصلا دولتی نیست و نبوده و متعلق به سازمان تامین اجتماعی است و منابع آن عمومی و متعلق به پس انداز بیمه شده ها است و به عنوان بازوی اقتصادی این سازمان تاسیس شده است اما آنها کوتاه نمی‌آمدند و به شدت هم در دولت نفوذ داشتند.

در جلسه شورای عالی که با حضور رئیس جمهور برگزار شد، من به عنوان موافق صحبت کردم آقای دکتر نوربخش به مخالفت صحبت کرد بعد به دستور رئیس جمهور رای‌گیری مخفی شد و رئیس جمهور آرا را شمرد و اعلام کرد با اختلاف یک رای تصویب شد: "بانک رفاه به سازمان تامین اجتماعی برمی‌گردد."

بعداز اعلام نتیجه شمارش آرا، آقایان نوربخش و محمد خان به شدت اعتراض کردند و ناراحت شدند.

آقای رئیس جمهور گفت: یعنی من اشتباه شمردم و دروغ گفتم؟!

گفتند: ما جسارت نمی‌کنیم

گفتند: اگر جسارت نمی‌کنید، قبول کنید که نتیجه رای‌گیری بوده است. برگه‌های رای‌ها را مچاله کرد و تحویل آقای میرمحمدی داد گفت این محرمانه است و صورتجلسه کنید. و هیچ کس نباید ببیند.

*جناب عالی که حق رای نداشتید؟

دکتر کرباسیان: نه خیر

* اعضای شورا ؟

دکتر کرباسیان: آنهایی که یادم می‌آید؛آقایان غرضی، میرمحمدی، محمدخان، نوربخش

** و بعد از آن..

دکتر کرباسیان: بعداز تصویب برگشت بانک رفاه، چون آقایان که عرض کردم ناراحت بودند پیشنهاد دادند که رئیس بانک با پیشنهاد سازمان تامین اجتماعی و تائید وزیر اقتصاد و دارایی توسط مدیر عامل تامین اجتماعی حکم زده شود و رئیس جمهور برای دلجوئی آنان موافقت کرد.

.......

بالاخره پس از چند ماه و تلاش بالاخره بانک برگشت و مرحوم آقای جبارصابر خیابانی نخستین مدیرعامل بانک رفاه پس از انقلاب با حکم من منصوب شد.

*  چند درصد مالکیت  بانک رفاه به سازمان منتقل شد؟

دکتر کرباسیان: 100 درصد

* در دروه‌های بعد اعلام می‌شد بخشی از سهام مالکیت بانک رفاه واگذار شد! هر مدیرعاملی مدعی می شد بخشی از سهام سازمان را منتقل کرده است؟

دکتر کرباسیان: در دوره مدیع من 100درصد سهام و مالکیت بانک رفاه به سازمان تامین اجتماعی تحویل شدو انتصاب مدیرعامل و هیات مدیرعامل با تصویب هیئت مدیرعامل سازمان ( مجمع) و با امضای مدیر عامل شد. با قدرت و قاطعیت در این بانک حاکمیت و مدیریت داشتیم، حال بعد از من چه اتفاقاتی افتاده نمی‌دانم.