ایران و جهان - کمتر کسی پیدا می شود که در حوزه IT نام شاپور زارعی را نشنیده باشد؛ مدیر جوانی که با کسب بالاترین درجه علمی ملقب به پروفسور زارعی است. او پیش از این رئیس مرکز ICTT موسسه مالی و اعتباری مهر بوده که در آن زمان به دلیل طراحی و اجرای پرو�?ه‌های مختلف سیستم یکپارچه بانکی در کشور و مدیریت و راه‌اندازی عظیم‌ترین و مدرن‌ترین سیستم DATA CENTER بانکی خاورمیانه برای موسسه مالی و اعتباری مهر به عنوان مدیر تحقیق و توسعه برتر کشور انتخاب شد. هم اکنون معاونت فناوری اطلاعات بانک دی نیز تحت مدیریت اوست. خواندن گفتگو با او خالی از لطف نیست...

در ابتدای این گفتگو مبحث جذاب کارمزدها در نظام بانکی را به میان آوردیم و ارزیابی پروفسور زارعی را از بابت اجرای کارمزدهای بانکی جویا شدیم. 

او گفت: بانک مرکزی همیشه به بانکها می گوید که در ازای ارائه سرویس از مشتری کارمزد دریافت کنید که اتفاقا حرف درستی است؛ بانکها میلیارد ها تومان برای ایجاد سرویسی همچون بانکداری اینترنتی خود هزینه می کنند اما از بابت این سرویس کارمزدی نمی گیرند درحالیکه بانکها به راحتی می توانند با دریافت کارمزد از تراکنش های بانکی، خودشان را تغذیه و تامین کنند. 

پروفسور زارعی ضمن بیان اینکه بانک های هوشمند به سوی بانکداری الکترونیک رفتند و روی سرویس های بانکداری الکترونیک کارمزد می گیرند، گفت: بانک ها باید به سمت دریافت کارمزد حرکت کنند تا بتوانند بخشی از هزینه های خود را پوشش دهند؛ بانکی که کارمزد دریافت کند، به راحتی می تواند هزینه های خودش را پوشش بدهد.

وی در کسوت مدیریت معاونت فناوری اطلاعات بانک خصوصی دی با اشاره به اجرای سرویس دریافت کارمزد روی دستگاه های خودپرداز این بانک گفت: کل حقوق کارکنان بانک دی با سودِ 800 دستگاه خودپرداز بانک دی پوشش داده می شود؛ در واقع اجرای سرویس کارمزد روی 800 ATMبانک موجب شده تا حتی هزینه تمام شده پول در بانک هم کاهش پیدا کند. 

این مدیر جوان بانکی در عین حال معتقد است که "کارمزد بانکی" اسلامی ترین کاری است که می توان در فضای بانکی انجام داد چرا که بانکداری اسلامی یک بانکداری استاندارد است. 

وی در خصوص رخداد سال های پیش در انتشار اطلاعات سه میلیون کارت بانکی نیز اظهار داشت: سیستم های الکترونیکی رفاه می آورد اما ریسک های خاص خودش را دارد؛ همه بانک های دنیا در حساب های مالی خود بخشی را تحت عنوان ریسک مالی محفوظ نگه می دارند و اتفاقا از بابت این ریسک، به مشتری ضمانت می دهند اما این این قبیل ریسکها جزئی است به طوریکه باید گفت که ارائه سرویس ها در ازای ریسکها، هزینه های بانک را به شدت کاهش می دهد. 

این استاد دانشگاه در مورد چالش های مبایل بنکینگ در ایران و مباحث امنیتی در این حوزه ضمن بیان اینکه امنیت در حوزه مبایل بنکینگ در ایران برقرار است، گفت: سرویس USSD که همراه اول با بانکها برقرار کرده، خیلی خوب است اما اشتباهی که صورت گرفته این است که مبالغ قابل توجهی از کارمزدها نصیب همراه اول می شود بنابراین بانکها خیلی به سرویس مبایل بنکینگ اهمیت نمی دهند چرا که سود چندانی از بابت این سرویس نمی گیرد.

وی ادامه داد: USSD بستر بی نهایت امنی است ولی بانکها به این خاطر که کارمزد چندانی از این جهت دریافت نمی کنند، به سمت آن نرفتند. 

این کارشناس ارشد و مطرح در حوزه بانکداری الکترونیک در ادامه این گفتگو به مباحث امنیتی در حوزه بانکداری الکترونیک اشاره کرد و گفت: نقطه ضعف بسیاری از بانکها در بسترهای ATM است که اتفاقا بیشتر هک ها از روی ATM ها انجام می شود. هم اکنون بانک مرکزی سخت گیرانه به این سمت می آید که امنیت بیشتری در ATM های بانکی ایجاد شود که کار بسیار قشنگی است و 90 درصد الزاماتی که به بانکها وارد می کند، صحیح است. 

وی اضافه کرد: اما با همه این اوصاف امنیت انتها ندارد چون هکرها همیشه چیزهای جدیدتر پیدا می کنند، حتی بزرگترین شبکه های دنیا را هم می توان هک کرد بنابراین ما باید همیشه جلوتر و قوی تر از هکرها در حرکت باشیم. 

پروفسور زارعی درباره شکل گیری شبکه شاپرک در ایران را اقدامی بسیار درستی توصیف کرد و اظهار داشت: ای کاش شاپرک قبل از ورود POS های فروشگاهی به ایران ظهور پیدا کرده بود تا شاهد این امر نبودیم که در هر فروشگاهی 10 عدد POS وجود داشته باشد.

وی در ادامه در واکنش به پرسشی مبنی بر نقدهای وارده به عملکرد شاپرک گفت: من اصلا عملکرد شاپرک را نقد نمی کنم چون به آنها از بیست نمره بیست می دهم اما پیشنهاداتی برای آنها دارم. 

وی به اعطای مجوز به شرکت های psp اشاره کرد و ادامه داد: تراکنش ها برای بانک از اهمیت بسیاری برخوردار است اما شرکت های کوچک کشش و توان پوشش دهی تراکنش های عظیم بانکی را ندارند. 

این محقق و پ�?وهشگر برتر با طرح این سوال که فکر می کنید از 12 شرکت PSP موجود چند شرکت قوی هستند؟ گفت: خیلی از شرکت های psp به بانکها وابستگی دارند به همین خاطر تمایل دارند در شبکه خودشان کار کنند؛ از سویی دیگر بانک میلیاردها تومان پول دارد و POS خریداری کرده و نمی شود که شرکت کوچکی کار را در دست بگیرد که نتواند سرویس بدهد. 

وی در ادامه اعلام کرد که همین چند وقت پیش یک شرکت PSP آتش گرفت؛ واقعا در این حالت چه اتفاقی برای این دیتاها می افتد؟ 

زارعی ضمن بیان اینکه کارمزدهایی که به سمت شرکتهای psp می رود، رقم قابل توجهی است اما شرکت PSP کوچک چقدر پول باید در جیب خودش داشته باشد، گفت: درست است که هم اکنون در پی پالایش شرکت های psp هستند اما هنوز این اقدام انجام نشده است.

وی افزود: هم اینک عنوان می شود که شاپرک فشار بسیاری به بانکها وارد می کند تا بانکها مستقیما POS خود را به سوئیچ شرکتها وصل کنند و اجازه نمی دهد که بانکها سوئیچ میانی بگذارند حالا بانک مستقیما POS خود را به همان شرکت کوچک psp وصل می کند، بحث لویالتی و فراد چه می شود؟ چه کسی کنترل می کند؟ مگر شرکت های psp کوچک می توانند در این حد سرویس ارائه دهند؟ 

زارعی متذکر شد: فراد یک سیستم هوشمند بازرسی است اما اگر بانک فراد را سوار سوئیچ نکند، آیا شرکت PSP می تواند این کار را انجام دهد؟ شرکت psp نباید و نمی تواند این کار را انجام دهد چون فقط بانک می تواند مشترک را ببیند. 

وی تصریح کرد: در چنین شرایطی شک نکنید که مباحثی از جمله لویالتی و فردا کمرنگ می شود این درحالیست که این مباحث برای بانکها اهمیت بسیاری دارد چون بانک می خواهد که به مشتریان خود سرویس خاص بدهد بنابراین فعالیت psp ها نیازمند ورود شرکت های بزرگ و توانمند بورسی است.

به گفته وی، این نگرش و توجهی که به شرکت های psp کوچک داده شده، خیلی بد است چرا که شدیدا به بانکها آسیب می زند.در واقع قد و قواره برخی شرکت های psp در حد و اندازه فعالیت با بانکها نیست؛ این شرکتها حالا حالاها بزرگ هم نمی شوند و همان قدر کوچک می مانند. 

معاون بانكداري الكترونيك بانک دی با اشاره به مبحث افزایش سرمایه شرکت های psp گفت: سرمایه شرکت های PSP باید آنقدر بالا باشد که هر شرکتی توان حضور در این عرصه را نداشته باشد مثلا سرمایه شرکتها روی رقم 150 میلیارد تومان باشد تا به جای شرکت های کوچک، شرکت های بزرگ وارد این حوزه شوند و سرمایه گذاری کنند چون فعالیت شرکت های psp کوچک واقعا خنده دار است؛ این شرکتها بعضا پیش آمده که قهر هم می کنند و ارتباطات را قطع می کنند.

پروفسور زارعی به عملکرد شرکت های psp وابسته به بانک نیز اشاره کرد و گفت: شاپرک نباید اجازه دهد که نام شرکت های PSP بالاخص شرکت هایی که وابسته به بانک هستند، روی pos ها نمایان و مشخص باشد. بسیار پیش آمده است که بانکها از این بابت منابع از دست دادند چرا که مشتریان عام را گمراه می کند. از طرفی به جز از دست دادن منابع، تراکنش ها نیز قابلیت کنترل دارد بنابراین خوب است که psp در فضای بانکی باشد و خود بانکها بتوانند آن را کنترل کنند حتی اگر امکان آن باشد که بانکها با یکدیگر برای تاسیس شرکت psp شریک شوند.