ارائه خدمات پرداخت کارتی برونمرزی از طریق سوئیچهای کارتی ژاپن و چین8 شهریور 1395, 04:17. |
گروه بازار پول - سیاستنامه اتصال شبکه بانکی کشور به سوئیچ کارتی شبکههای پرداخت بینالمللی نیز در مراحل تدوین نهایی قرار دارد. به گزارش پایگاه خبری رازپول ، يکي از مهمترین اهداف این بانک تجهيز نظام بانکداري الکترونيک کشور به فناوريهاي نوين و تسهیل فرآیندهای پرداخت است که دستيابي به اين اهداف در سايه تامين زيرساختهاي امن ملي در حوزه بانکداري الکترونيک ميسر است. تدوین نقشه راه 1400 بانک مرکزی: در راستای لزوم بازنگری فرآیندها، سیاستها، تقویت و تثبیت نقش و ماموریت بانک مرکزی ج.ا.ا در نظام اقتصادی و دستیابی به نظام نوین بانکی با بهرهگیری از دانش مشاوران خبره داخلی و خارجی و مشارکت کلیه بخشهای بانک مرکزی، نقشهراه ده سال آینده نظام بانکی کشور مبتنی بر مفاهیم و استانداردهای حال حاضر دنیا و منطبق با الگوهای جهانی تدوین شده است. در نقشه راه 1400 بانک مرکزی، وضعیت کنونی بانک مرکزی، سامانههای بانکی و زیرساختها و پروژههای در حال انجام، ارزیابی شده و در پی آن، اهداف و وضعیت مطلوب با توجه به تحلیل وظایف بانک مرکزی در 10 سال آینده به روشنی تعریف شدهاند. در مراحل بعدی، شکاف بین وضعیت کنونی و وضعیت مطلوب مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و در نتیجه برنامه اجرایی شامل معیارها، فرآیندها و رویهها، شاخصهای کلیدی عملکرد، پروژهها و خطوط زمانی برای رسیدن به هدف نهایی وضعیت مطلوب در طول یک دوره 10 ساله ارائه شده است. در مجموع تعداد 54 پروژه با موضوعیت ثبات مالی و سیاستهای پولی، ارتقای وضعیت نظامهای پرداخت، خدمات بانکداری و پشتیبانی جهت پیادهسازی از ابتدای سال 1394 طراحی و به تصویب هیئت عامل بانک مرکزی رسیده است. پیادهسازی نقشه راه 1400 از اواسط اردیبهشت 1394 و مطابق با برنامه کلان نقشه راه، با راهاندازی تعداد 15 پروژه از مجموع 54 پروژه به شرح جدول زیر آغاز شد: پس از سازماندهی و تدوین روش های اجرایی هر یك از مولفه های سازمان اجرایی طرح، تدوین مجموعه مستندات بالادستی مورد نیاز برای استقرار نقشه راه، اقدامات لازم جهت تعیین نمایندگان و مسئولین هر یك از شش حوزه كاركردی در بانك مركزی و برگزاری دورههای متعدد آموزشی در شش ماهه اول سال 94، از مهرماه همان سال، فعالیت های اجرایی پروژه ها با نفرات محدود در دو محور زیر آغاز شد: فعالیت های مرتبط با پروژه ها: شامل اقداماتی از جمله تعیین دامنه پروژه، برنامهریزی فعالیتهای پروژه، تعریف نیازمندیهای مدنظر، تهیه اسناد مدیریتی، برگزاری جلسات با ذینفعان پروژه در خصوص موضوعات مختلف، انجام فعالیت های برنامهریزی شده، بررسی و اظهارنظر در خصوص مدارک و مستندات مرتبط ارائه شده توسط مشاوران، بررسی مخاطرات، مشكلات و مدیریت امور جهت رفع آنها و همچنین حسب لزوم برگزاری دورههای آموزشی میشود. فعالیت های مرتبط با طرح: شامل حوزه های مشترك در پروژه ها بررسی وضعیت پیشرفت كلیه پروژه ها و همچنین پیشرفت طرح، شناسایی مخاطرات و موانع عمومی پروژه ها و مدیریت انعكاس آنها به مسئولان مرتبط در ساختار اجرایی طرح، برگزاری جلسات منظم بررسی وضعیت طرح، تهیه گزارشها و مستندات درخواستی خاص و خارج از روال های استاندارد گزارش دهی. توسعه شبکه پرداخت الکترونیکی کشور (شاپرک): براساس مصوبه مورخ 89.12.25 شورای پول و اعتبار، شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی (شاپرک) به منظور ساماندهی پایانههای فروش الکترونیکی در نظام بانکی کشور، نظارت کامل، حصول اطمینان از رعایت استانداردها و ضوابط و تعمیق پوشش پرداختهای کارتی در کشور ایجاد شد. در فاز اول پروژه در سال 1391، تراکنشهای پایانههای فروش تنها از طریق شاپرک پردازش شده و سوئیچ شرکتهای ارایهدهنده خدمات پرداخت به بانکها قطع شد. سپس در فاز دوم در سال 1392، تمامی تراکنشهای پرداخت اینترنتی نیز از طریق این سامانه پردازش شدهاند. مدیریت امن الکترونیکی کاشف همان طور که در سند راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور ذکر شده است، توسعه فعالیتهای مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات از قبیل اطلاعرسانی، دادهورزی، ارایه خدمات، مدیریت و کنترل ارتباطات، از طریق سازوکارهای الکترونیکی و مجازی انجام میشود. این فضا که از آن با نام «فضای تولید و تبادل اطلاعات» یاد میشود، در معرض آسیبها و تهدیدهای گوناگونی نظیر ارتکاب جرایم سازمانیافته، تخریب بانکهای اطلاعاتی، حملات مختل کننده خدمات، جاسوسی، خرابکاری، نقض حریم خصوصی و حقوق مالکیت معنوی قرار دارد، بهطوری که عدم توجه کافی به امنیت این حوزه، مانعی بزرگ در مقابل گسترش کاربرد فناوری ارتباطات و اطلاعات و ورود به جامعه اطلاعاتی خواهد بود. در این راستا، بانک مرکزی «شرکت کاشف» را در سال 1392 به عنوان نهادی برای مدیریت و هدایت کلیه اقدامات امنیتی در فضای تولید و تبادل اطلاعات بانکی ایجاد کرده است. توسعه سامانه مرکز کنترل و نظارت اعتباری (مکنا): باتوجه به دغدغههای تعیین خطمشی مصارف منابع محدود بانکی برای اعطای تسهیلات و لزوم مدیریت ریسک اعتباری مشتریان بانکی و ایجاد شفافیت حداکثری در اقتصاد و جلوگیری از اقدامات، فعالیت ها و زمینه های فسادزا به خصوص درحوزه پولی و اعتباری، ایجاد سامانه مکنا به منظور بررسی سوابق اعتباری متقاضیان دریافت خدمات بانکی در دستور کار این اداره قرار گرفت تا علاوه بر کاهش ریسک اعتباری بانکها، نظارت موثر و همهجانبه بر آنها محقق شود. از سویی دیگر، بهطور اختصاصی با گسترش صدور کارتهای اعتباری به واسطه توسعه مکنا، ریسک اعتباری ناشی از عدم بازپرداخت بدهی خریداران در فروشهای اقساطی که اغلب منجر به افزایش حجم چکهای برگشتی و از بین رفتن اعتماد عمومی به نظام بانکی میشود، از سمت فروشگاه به بانک منتقل میشود. براساس هدف کلان پروژه اعتبارسنجی مشتریان، مکنا دارای پایگاه داده مرجعی خواهد بود كه تمامی اطلاعات مربوط به تسهیلات و اعتبارات اعطا شده بانکها به افراد و شركتها در آن ثبت خواهد شد. فعالیتهای اصلی پروژه طراحی سامانه ضمانتنامههای ریالی در بستر سپام: سامانه پیامرسانی الکترونیکی مالی (سپام) بهمنظور الكترونیكی کردن مراودات بانكی و ایجاد زیرساخت یكپارچه و مکانیزهی خدمترسانی راهاندازی شده است. با راهاندازی كامل این سامانه، میتوان بسیاری از سیستمهای بانكی را تحت پروتکلهای استاندارد مبادلات مالی به یكدیگر متصل و ارتباطات، مكاتبات و مراودات میان بانكها و بانك مركزی را به صورت كاملاً الكترونیكی و امن میسر ساخت و ابزارهای نظارتی بانک مرکزی بر این مراودات را در آن تعبیه کرد. همچنین با استفاده از سپام برای اولین بار، زیرساخت استاندارد پیامرسانی الکترونیکی ملی در نظام بانکی برای تمامی مراودات مالی عمده بانکها از قبیل اعتبارات اسنادی ارزی و ریالی، ضمانتنامههای ارزی و ریالی، حوالجات ارزی، مکاتبات و استعلام ها از طریق یک شبکه واحد پیامرسانی ایجاد شده که ضمن کاهش هزینههای مراودات مالی برای بانکها، امنیت لازم برای تبادل تراکنشهای مالی در داخل کشور نیز تأمین شده است. در حوزهی ارسال پیامهای ارزی اگرچه از تاریخ 26 دی ماه سال گذشته مجدداً ارتباط بانکهای ایرانی با شبکهی سوئیفت برقرار شد؛ لیکن فعالیت بانکها در مراودات ارزی و ریالی با بانکهای داخلی به قوت خود باقی مانده است. پورتال سپام ریالی بهعنوان مرجع اطلاعات ثبت شدهی مربوط به اعتبارات اسنادی و ضمانتنامههای ریالی شبکه بانکی کشور با برخورداری از امکانات مختلف امکان تهیه انواع گزارشها، پیگیری روند و سیر افتتاح اعتبارات اسنادی داخلی و صدور ضمانتنامههای ریالی را برای کاربران فراهم میکند. از جمله کارکردهای عمده پورتال سپام ریالی میتوان به مواردی چون امکان اخذ گزارش بر اساس فیلترهای مختلف و امکان مسدودسازی شعب خاطی در راستای اقدامات انضباطی اشاره کرد. طراحی و توسعه سامانه پیام رسانی دبیرخانه اتحادیه پایاپای آسیا: پیرو تصمیمات متخذه در چهل و سومین اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا در جزیره کیش در اردیبهشت ماه سال 1393، مبنی بر استفاده از بستر سپام ارزی بهمنظور ارسال و دریافت پیامهای مالی مورد استفاده در بین اعضای اتحادیه، مراحل طراحی و توسعه برنامه موردنظر در نیمه ی ابتدایی سال 94 آغاز شد. اداره نظامهای پرداخت متولی انجام برنامهریزیهای لازم با شرکت مجری و ذینفعان پروژه (اداره بینالملل و دبیرخانه اتحادیه پایاپای آسیا به عنوان نمایندهی 9 کشور عضو) شد. در انتهای پاییز 1394 نسخهی اولیه سامانه آماده و جهت دریافت نظر به ذینفعان ارائه شد. سپس با انجام اصلاحات متعدد و برگزاری جلسات فنی با کارشناسان شرکت مجری، نسخهی نهایی سامانه در پایان سال 94 جهت بررسی بیشتر و طرح در اجلاس فنی در اختیار ذینفعان قرار گرفت. توسعه نهاب (ایجاد پورتال وب): سامانه نهاب به عنوان پروفایل متمرکز کلیه مشتریان شبکه بانکی کشور طراحی و توسعه داده شده است. این سامانه با هدف دربرگرفتن اطلاعات هویتی ـ بانکی مشتریان بانکی، پوشش مشخصات متعاملین در حوزه بانکی اعم از مسئولان و مشتریان، ارائه شناسه هویت الکترونیکی بانکی (شهاب) به مشتریان بانکی و فراهم آوردن امکان ردیابی کلیه فعالیتهای بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی پیادهسازی شده است. سامانه نهاب با تکیه بر پایه نظام مدیریت الکترونیکی دادهها (نماد)، وظیفه مدیریت کلیه درخواستهای گواهی امضای الکترونیک را نیز به عهده دارد. در این راستا و به منظور تسهیل ثبت درخواست گواهی توسط مشتریان و جلوگیری از اتلاف وقت و صرف هزینه زیاد در ثبت درخواستها، پس از برگزاری جلسات متعدد کارشناسی و مدیریتی و ایجاد تغییرات در فازهای مختلف پروژه، پورتال وب سامانه نهاب طراحی و پیادهسازی شد. با استفاده از پورتال وب مشتریان بانکی قادر به ثبت درخواست خود در نهاب از طریق اینترنت هستند. بدین ترتیب علاوه بر حرکت در جهت اهداف دولت الکترونیک، از صرف هزینه در شعب بانکها نیز جلوگیری میشود. راهاندازی پروژه نماد: در راستای راهاندازی کامل پروژه نماد و امکان اعطای توکن به مشتریان نظام بانکی، 41 دفتر پیشخوان خدمات گواهی نماد در تهران، مشهد، ارومیه، گرگان، شیراز و اهواز راهاندازی شد. همچنین تا پایان سال 94، در مجموع بیش از 1200 فقره گواهی اشخاص حقیقی عملیاتی و 200 گواهی اشخاص مجاز بانکی عملیاتی صادر شد. همچنین به منظور ارتقای سطح خدمترسانی در این حوزه و امکان بهرهبرداری از گواهیهای الکترونیکی نماد در زیرساخت کلید عمومی کشور، جلسات متعدد کارشناسی با متخصصان مرتبط در مرکز توسعه و تجارت الکترونیک به عنوان دبیرخانه شورای سیاستگذاری گواهی الکترونیکی کشور برگزار شد. در این جلسات تلاش شد تا دو مستند خطمشی و دستورالعمل اجرایی مرکز گواهی بانک مرکزی به نحوی تغییر یابد که تمهیدات لازم برای پذیرش گواهی الکترونیکی نماد در زیرساخت کلید عمومی کشور به وجود آید. به بیان دیگر مشتری بانکی بتواند از گواهی الکترونیکی نماد نه تنها در شبکه بانکی، بلکه در سازمانهای دیگر مانند گمرک، سامانه تدارکات الکترونیکی دولت و ... نیز استفاده کند. متقابلا این امکان برای مردم فراهم باشد که از گواهیهای صادر شده توسط مرکز توسعه و تجارت در شبکه بانکی و به جای گواهی نماد استفاده کنند. در نهایت پس از برگزاری بیش از 20 جلسه کارشناسی، دو مستند خط مشی و دستورالعمل اجرایی مرکز گواهی بانک مرکزی مورد بازنگری قرار گرفت و نسخه جدید دو مستند تدوین شد. لازم به ذکر است پس از انتقال پروژه نماد از شرکت دادهپردازی به شرکت خدمات انفورماتیک، پروژه نماد در حال بازنویسی است. در پروژه نماد 2 گواهیهای صادر شده قابلیت استفاده بر روی ابزارهای همراه از قبیل موبایل و تبلت را نیز خواهند داشت. سامانه پیامرسان مالی - سوئیفت: پس از رفع تحریمها و اجراییشدن برجام و با توجه به حساسیت موضوع در بحث برقراری مجدد اتصال و تبادل پیام مالی، سامانه سوئیفت مجدداً در بانک مرکزی و بانکهای تحریم شده، راهاندازی شد. در همین راستا ارتباط تمام بانکهای رفع تحریم شده کشور به شبکه سوئیفت برقرار و عملیات تبادل پیام از سر گرفته شد. هسته واریز مستقیم سامانه پایا سامانه پایاپای الكترونیك (پایا) به عنوان زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانكی حسابی انبوه، ستون فقرات حوالهها و انتقال وجه بین بانكی را در كشور تشكیل میدهد. سامانه پایاپای الكترونیك دارای دو هسته جداگانه «واریز مستقیم» و «برداشت مستقیم» است كه ارایه خدمات ارزشافزوده را برای بانكها میسر میسازند. هسته واریز مستقیم همانند یك سامانه حواله بینبانكی عمل میکند، با این تفاوت كه این سامانه علاوه بر پذیرش حوالههای انفرادی قادر به دریافت و پردازش حوالههای گروهی نیز میباشد. استفاده از هسته واریز مستقیم از سال 1388 برای مشتریان میسر شد. با توجه به سیاستهای مصوب بانک مرکزی در خصوص بومیسازی سامانههای حاکمیتی، با انجام مراحل مختلف طراحی، بازنویسی و انجام آزمونهای مختلف، در نهایت نسخه بازنویسی شده هسته واریز مستقیم (آریا - پایا) مطابق با استانداردهای بین المللی در مهر ماه سال 1394 مورد بهره برداری قرار گرفت. انتقال حسابهای دولتی در راستای اجرای برنامه نقشه جامع دولت الکترونیک و ارائه خدمات دولتی از طریق سامانه الکترونیکی، پروژه نوین سامانه یکپارچه بانک مرکزی (نسیم) راهاندازی شده است. این سامانه عبارت است از بانکداری متمرکز الکترونیکی بانک مرکزی که به منظور همگامی این بانک با تحولات فناوری و پوشش وظایف ذاتی آن در قانون پولی و بانکی کشور به عنوان بانکدار دولت پیادهسازی شده است. با استفاده از امکانات این سامانه میتوان تمامی عملیات مربوط به مدیریت حسابهای دولتی را که بنا به دلایل عملیاتی به بانکهای تجاری واگذار شده بود، مجدداً به بانک مرکزی بازگرداند. برگشت مدیریت حسابهای دولتی به بانک مرکزی، علاوه بر پوشش وظایف قانونی، امکان پایش دقیق منابع و مصارف دولت را برای بانک مرکزی و خزانه فراهم میکند. سامانه برداشت مستقیم و سامانه مدیریت مجوزها با استفاده از سامانه برداشت مستقیم (انتقال معكوس پایا)، برای اولین بار دركشور امكان ارایه خدمات بانكی مبتنی بر دستور پرداختهای پیشتایید شده را به صورت بین بانكی میسر میسازد. هسته پردازشی برداشت مستقیم، طیف وسیعی از خدمات پرداخت بانكی انفرادی و انبوه، نظیر پرداخت قبوض، پرداخت اجاره بها، اقساط تسهیلات و نظایر آن را به صورت بین بانكی امكان پذیر خواهد ساخت. همچنین عملكرد خدمات مبتنی بر هسته برداشت مستقیم همانند واگذاری چك در بانكهای مقصد بوده و میتواند جایگزین بخش بزرگی از پرداخت های مبتنی بر چك نیز شود. پایا زیرساخت مبادله پیامهای مالی مبتنی بر شماره حساب بانكی بوده و تسویه بین بانكی مبادلات انجام شده توسط این سامانه از طریق «ساتنا» صورت خواهد گرفت. سامانه مدیریت مجوزها، سیستم متمرکز مستقر در بانک مرکزی است که موافقتنامه منعقده بین بستانکار (فروشنده کالاها و یا ارائه دهنده خدمات) و شخص بدهکار (مصرف کنندگان کالاها یا خدمات) را از طریق بانک بستانکار در خود ثبت میکند و به موجب این مجوز شخص بدهکار، شخص بستانکار را مجاز میکند که مطالبات خود را از حساب شخص بدهکار که در بانک بدهکار مفتوح است، به میزان معین برداشت و معامله را تسویه کند. مجوز یاد شده اساس سامانه برداشت مستقیم محسوب میشود. هیچ دستور برداشت مستقیمی نمیتواند تسویه شود مگر اینکه قبل از تسویه، مجوز صادره مورد تائید بانکهای هر دو طرف معامله قرار گرفته باشد. توسعه پرداختهای برون مرزی به منظور تسهیل گردش پول و توسعهی نظام جامع پرداخت، اداره نظامهای پرداخت نگاه ویژهای به مقولهی تسهیل پرداخت درون مرزی و برونمرزی و ارائه ابزار نوین پرداخت داشته و همگام با تدوین برنامـه نقشه راه 1400 بانک مرکزی در راستای بازنگری فرآیندها و سیاستهای بانک مرکزی، پروژه تدوین بسته پیشنهادی اتصال سوئیچ کارتی ایران به سوئیچهای کارتی بینالمللی به منظور توسعه و تسهیل پرداختهای بینالمللی مبتنی بر فناوری اطلاعات را با بهرهگیری از دانش مشاوران خبره خارجی و با تشکیل تیم اجرایی و پشتیبانی، برگزاری دوره آموزشی با حضور مدرس مجرب بینالمللی به منظور معرفی شبکههای پرداخت بینالمللی به شبکه بانکی کشور و تدوین الزامات مربوط به حوزه صادرکنندگی و پذیرندگی کارتهای بینالمللی در دستور کار قرار داده است. مراحل پیادهسازی پروژه در (4) فاز عملیاتی به شرح زیر در نظر گرفته شده است: انجام بررسی و تصمیمگیری درخصوص اقلام قابل تحویل در پروژه ارزیابی وضعیت بازار کارت پرداخت در ایران، ارزیابی وضعیت کنونی سیستمهای پرداخت کارتی، سامانهها و زیرسامانههای خدمترسان ارائه راهحلهای عملیاتی جهت نیل به اهداف و ترسیم وضعیت مطلوب و تهیه گزارش برنامه اجرایی شامل معیارها، فرآیندها و رویهها، شاخصهای کلیدی عملکرد و خطوط زمانی برای اتصال به شبکههای بینالمللی پرداخت طی سال گذشته، فازهای اول و دوم به صورت کامل و با موفقیت به اتمام رسیده و تمهیدات لازم جهت اتمام فاز سوم شامل بررسی پیشنویس تطبیق مقررات و سیاستهای موجود با مقررات بینالمللی و بررسی سناریوی پیشنهادی اتصال شبکه بانکی به شبکههای پرداخت کارتی بینالمللی با برگزاری جلسات با مدیران ارشد حوزه IT برای تائید مدل پیشنهادی مشاور خارجی به منظور برقراری اتصال بینالمللی، در دست اقدام تیم پروژه قرار دارد. ضمن آنکه برنامه عملیاتی نحوه اتصال به شبکههای پرداخت بینالمللی در چهار گام اجرایی مشخص شده و تدوین مستند RFP گامهای یادشده در دستور کار مشاورین خارجی پروژه قرار گرفته است. گامهای موصوف دربرگیرنده صدور کارتهای بینالمللی، راهاندازی درگاههای اینترنتی پذیرش کارتهای بینالمللی، راهاندازی پایانههای فروشگاهی پذیرنده کارتهای بینالمللی، راهاندازی دستگاههای خودپرداز پذیرنده و خدمترسان به کارتهای پرداخت بینالمللی میباشد. بدیهی است پس از تدوین مستندات RFP، پروژه از فاز مطالعاتی وارد فاز پیادهسازی و اجرای زیرساخت اتصال به شبکههای کارتی بینالمللی خواهد شد. علاوه بر ارزیابی و تمهید زیرساخت اتصال، مذاکراتی با نمایندگان شرکت نگهدارنده سوئیچ کارتی JCB ژاپن و UPI چین به صورت موازی همگام با اقدامات مطروحه در دست اقدام قرار دارد، که به محض وصول نتیجه، انعقاد تفاهمنامه ارائه خدمات پرداخت کارتی برونمرزی از طریق سوئیچهای کارتی یادشده میسر خواهد شد.
بازگشت | |