گروه بیمه - در چهارمین نشست تخصصی نخستین همایش «اکوبیمه» با عنوان «بلایای طبیعی و اقتصاد بیمه در عصر تغییر اقلیم»، شمساله سلامی، رئیس هیأت عامل صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان، با ارائه گزارشی جامع از تجربه نخستین نهاد رسمی کشور در زمینه پوشش بیمهای بلایای طبیعی، به تبیین نقش این صندوق در بازآفرینی ساختار بیمهای کشور در مواجهه با بحرانهای اقلیمی پرداخت.
به گزارش روابط عمومی صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان: در این همایش دکتر سلامی در آغاز سخنان خود با قدردانی از حمایتهای ویژه دکتر پرویز خسروشاهی رییس کل بیمه مرکزی ایران در شکلگیری و تثبیت این نهاد گفت: «نخستین تجربه ما در کشور در حوزه حوادث طبیعی از طریق همین نهاد در حال پیشرفت است و در واقع صنعت بیمه کشور وارد مرحلهای جدید شده است که با نگاه نظاممند به ریسکهای طبیعی و مالی، تلاش دارد پایدارسازی مالی در زمان بحران را محقق کند.»
رشد شدید خسارتهای جهانی ناشی از بلایای طبیعی
وی با اشاره به روند روبهرشد حوادث طبیعی در جهان افزود: «همانگونه که در نمودارهای جهانی مشاهده میشود، روند وقوع بلایا و شدت آنها افزایشی چشمگیر یافته و میزان خسارت پرداختی ناشی از این حوادث در دنیا از مرز ۳۵۰ میلیارد دلار عبور کرده است. این آمار نشان میدهد بازاری بزرگ در سطح بینالملل در حال شکلگیری است که کشور ما نیز باید برای ورود به آن آمادگی داشته باشد.»
سلامی با یادآوری تجربیات کشور در بلایای گذشته گفت: «زلزله سال ۱۳۹۷ کرمانشاه موجب تخریب یا آسیب به ۱۰۰ هزار واحد مسکونی و تحمیل ۱۱ هزار میلیارد تومان خسارت شد اما در آن حادثه، سهم بیمههای بازرگانی با وجود فعالیت ۴۲ شرکت، تنها ۱۳۰ میلیارد تومان بود. این نشان میدهد سهم شرکتهای بیمه در جبران خسارات حوادث طبیعی بسیار ناچیز است. همچنین در زلزلههای رودبار و بم و سیلهای گلستان و سیلابهای سراسری سال ۱۳۹۸ شاهد بودیم که سازوکار مالی برای جبران خسارات ناکارآمد بوده و اقتصاد کشور دچار شکست بازار در این حوزه شده بود.»
ضرورت نهادسازی جدید برای پوشش حوادث طبیعی
رئیس هیأت عامل صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان با اشاره به مطالعات تطبیقی بینالمللی اظهار داشت: «در کشورهای توسعهیافته شکاف میان داراییهای دارای پوشش بیمهای و بدون پوشش بسیار اندک است، اما در کشورهای در حال توسعه این فاصله زیاد است. به همین دلیل نهادسازی جدید برای مدیریت ریسک و جبران خسارتها در کشور اجتنابناپذیر بود.»
وی توضیح داد: «در مدلهای موفق جهانی، جبران خسارات حوادث طبیعی صرفاً بر عهده شرکتهای بیمه نیست، بلکه مدلهای تلفیقی میان دولتها، صندوقهای مالی، بخش سرمایه، بیمههای بازرگانی و پوششهای اتکایی شکل گرفته است. نهادهای خیریه و مردمی نیز بهصورت هدفمند پیش از وقوع حادثه وارد میدان میشوند و برای اقشار آسیبپذیر ابزارهای مالی حمایتی طراحی میکنند.»
از قانونگذاری تا عملکرد میدانی صندوق
سلامی گفت: «قانون تأسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی در سال ۱۳۹۹ ابلاغ شد. اساسنامه این صندوق در سال ۱۴۰۰ تدوین و نهایی، و آییننامه اجرایی آن نیز در همان سال ابلاغ شد. نخستین خسارت صندوق نیز در سال ۱۴۰۱ پرداخت گردید.»
وی افزود: «برخلاف بسیاری از نهادهای دولتی، ما ساختار اداری جدیدی ایجاد نکردیم و از ظرفیتهای موجود صنعت بیمه، بهویژه ارزیابان خسارت شرکتهای بیمه بهره گرفتیم. همچنین در بخش بیمههای تکمیلی قصد داریم با همراهی بیمه مرکزی سازوکاری جدید را لانچ کنیم تا پوششها از مسیر خود شرکتهای بیمه انجام شود. هدف ما نهادسازی جدید نیست، بلکه هماهنگی نظاممند بین نهادهای موجود است.»
تنوع پوششها و گستره عملکرد
سلامی با بیان اینکه پوششهای این صندوق فراتر از نمونههای منطقهای مانند صندوق «داسک» ترکیه است، گفت: «در حالی که داسک فقط زلزله را تحت پوشش دارد، ما مجموعهای از حوادث شامل زلزله، سیل، رانش زمین، سنگینی برف، دریالرزه (سونامی)، صاعقه، طوفان و ریزش کوه را پوشش میدهیم. حتی اختیار داریم بنا به تشخیص دولت یا صندوق، خطرات جدیدی را نیز به فهرست اضافه کنیم.»
رئیس هیأت عامل صندوق تأکید کرد: «در این قانون به اقشار ضعیف نگاه ویژهای شده است. افرادی که تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند از پرداخت حق بیمه معافند و دولت حق بیمه آنها را پرداخت میکند. پیشتر چالش اصلی صندوق در حوزه تأمین منابع حق بیمه بود اما با ابتکار بیمه مرکزی در وصول مطالبات، توانستیم منابع مالی پایداری ایجاد کنیم.»
وی اعلام کرد: «در حال حاضر ۳۴ میلیون واحد مسکونی کشور تحت پوشش بیمه پایه صندوق قرار دارند و در صورت وقوع حادثه، توانایی پرداخت خسارت در مدت زمان سه روز را داریم. تاکنون مجموع خسارات پرداختی ما به ۱.۲ همت رسیده و بهطور میانگین روزانه ۸ تا ۱۰ میلیارد تومان خسارت پرداخت میکنیم.»
آمار خسارات و پراکندگی جغرافیایی او افزود: «۵۹ درصد خسارتهای پرداختی مربوط به سیل، ۳۶ درصد زلزله، ۴ درصد سنگینی برف و یک درصد سایر خطرات است. تاکنون ۲۶۸ حادثه طبیعی را پوشش دادهایم و برای ۷۴,۲۳۲ واحد مسکونی خسارت پرداخت شده است. بیشترین خسارت در حوزه خوی، سپس خراسان رضوی با ۱۴۰۰ میلیارد ریال، سیستان و بلوچستان با ۱۰۰۰ میلیارد ریال، خراسان شمالی با ۸۰۰ میلیارد ریال و چهارمحال و بختیاری با ۶۰۰ میلیارد ریال بوده است. ۷۰ درصد خسارتهای پرداختی نیز در مناطق محروم و روستایی اختصاص یافته که خود نشانه عدالت بیمهای این طرح است.»
تحلیل ساختار بازار و نقش صندوق
سلامی خاطرنشان کرد: «هدف ما صرفاً بیمهگری نیست بلکه تسهیلگری در بازار است. ما آمدهایم شکست بازار در حوزه اقتصاد بیمه را ترمیم کنیم تا شرکتهای بازرگانی در حوزه بیمههای تکمیلی بتوانند عرضه و تقاضا را شکل دهند. اکنون کمتر از ۳ درصد بیمههای آتشسوزی منازل دارای پوشش حوادث طبیعی هستند، بنابراین لازم است بیمه مرکزی با حمایت ویژه این بخش را تقویت کند.»
وی تأکید کرد: «ما نخستین سند راهبردی این صندوق را تدوین کردیم تا مسیر دقیق فعالیت مشخص شود. همه ذینفعان حوزه مدیریت بحران در شکلگیری این سند مشارکت داشتهاند. طراحی محصولات بیمهای جدید در شورای عالی بیمه و بیمه مرکزی در دستور کار است تا بیمههای ویژه حوادث طبیعی بهطور تخصصی تعریف و عرضه شود.»
حرکت بهسوی مدیریت هوشمند ریسک و تأمین مالی
رئیس هیأت عامل صندوق گفت: «در حوزه داده و تحلیل ریسک نیز اقدامهای مهمی آغاز شده است. پروژه پهنهبندی ریسک با استفاده از دادههای سازمانهای معتبر از طریق API انجام میشود و حتی تا سطح کد پستی، ریسک هر منطقه قابل ارزیابی است. این امر به شرکتهای بیمه کمک میکند نرخگذاری منطقیتری برای پوششهای اتکایی ارائه دهند. همچنین دادههای جمعآوریشده به ما در حوزه مقاومسازی و پیشگیری از خسارت کمک میکند.»
سلامی ادامه داد: «در حوزه بازار سرمایه نیز همکاریهایی با پژوهشکده بیمه مرکزی در حال انجام است تا اوراق ریسک فاجعهآمیز منتشر شود. ما برای جلب مشارکت عمومی، عنوان این اوراق را “اوراق پولبک” انتخاب کردهایم تا جذابیت بیشتری برای سرمایهگذاران داشته باشد. همچنین همکاری ویژهای با نظام بانکی برای توسعه ابزارهای تأمین مالی داریم تا از طریق فناوریهای نوین و شمولیت مالی، اقشار بیشتری بتوانند از محصولات بیمهای حوادث طبیعی بهرهمند شوند.»
فرهنگسازی عمومی و آینده صندوق
سلامی یکی از ابعاد مهم فعالیت صندوق را فرهنگسازی دانست و گفت: «در کمپین تبلیغاتی “این خونه پابرجاست” تلاش کردیم مردم را نسبت به بیمه منازل مسکونی آگاه کنیم. در حالی که همه افراد برای خودرو بیمه بدنه و شخص ثالث دارند، بسیاری از مردم برای منزل مسکونی خود که سرمایه عمرشان است، بیمهای ندارند. باید این فرهنگ در کشور نهادینه شود.»
وی در پایان گفت: «صندوق بیمه حوادث طبیعی با تعریف مگاپروژههای ملی، آماده همکاری با همه بازیگران صنعت بیمه است و میکوشد با ایجاد همافزایی میان بخشهای دولتی، خصوصی و مردمنهاد، الگوی منطقهای و حتی جهانی در مدیریت مالی بلایا باشد.