مدیرکل نظارت بر بیمه‌های زندگی بیمه مرکزی : توانگری ملاک نیست، تفکیک حساب‌ها به معنی ضمانت تعهدات بیمه‌های زندگی است

 گروه سایبان - همزمان با تاکید بیمه مرکزی بر جداسازی حساب‌های بیمه‌های زندگی در شرکت‌های بیمه سازکار نظارت دقیق‌تر در این بخش در بیمه‌مرکزی نیز تعبیه شد و از سال گذشته اداره نظارت بر بیمه‌های زندگی در چارت سازمانی بیمه‌مرکزی جا گرفت.

مسئولیت این بخش اکنون با مجید تقی‌لو با عنوان مدیرکل نظارت بر بیمه‌های زندگی بیمه مرکزی است. تقی‌لو معتقد است که باید از استانداردهای روز دنیا در بیمه‌های زندگی تبعیت کنیم. در ادامه گفت و گوی رازپول را با وی خواهید خواند.

رازپول – اداره کل نظارت بر بیمه‌های زندگی با چه هدفی در بیمه‌مرکزی شکل گرفت ؟

در ساختار پیشین، نظارت بر شرکت­های بیمه  در دو حوزه فنی و مالی متمرکز بود اما با شناسایی این اصل که در برخی رشته ها با پدیده Long Term liability یا تعهدات بلندت مدت مواجه هستیم، رویکرد متفاوتی برای نظارت بر بیمه­های زندگی مورد نیاز است.

تا پیش از این ادارات کل نظارت فنی و مالی بصورت جداگانه امور مربوط به بیمه­های زندگی را در کنار سایر رشته­های بیمه رصد می نمودند، اما در حال حاضر نظارت بر کلیه ابعاد این رشته از جمله تعهدات، سرمایه­گذاری، شکایات، امور مربوط به عملیات بیمه­گری بصورت متمرکز در این اداره کل انجام می­شود.

شرکت­های بیمه باید توان ایفای تعهدات در زمان بازخرید و یا سررسید بیمه­نامه­ها را داشته باشد. بنابر این جهت­گیری صحیح در سیاست­های سرمایه­گذاری منطبق بر مقررات، بیش از پیش احساس می­شود و این همان مسیری است که در شرکت‌های تخصصی دنیا طی شده است.

شرکت‌های بیمه در ایران نیز به سمت تخصصی شدن در حوزه بیمه‌های زندگی پیش رفته‌اند. از سوی دیگر با تصویب آیین نامه ٤٠.٧ که در سه تبصره به شرح زیر به ماده ۶ آیین‌نامه ضوابط تاسيس مؤسسات بيمه غيردولتي اضافه شد، آمده است که  در صورتی که مؤسسه بیمه  مختلط متقاضی تفکیک عملیات بیمه‌‌های زندگی و غیرزندگی خود از طریق تاسیس مؤسسه بیمه  تخصصی باشد، مؤسسه بیمه  مختلط و سایر مؤسسین مؤسسه بیمه  جدید که مؤسسه بیمه  مختلط بیش از ۲۰ درصد سهام آنها را در اختیار دارد، از شمول محدودیت‌های مندرج در بندهای «ب»، «پ» و «ت» این ماده مستثنی هستند. مؤسسه بیمه  مختلط متقاضی موظف است ظرف مدت شش ماه پس از صدور پروانه فعالیت مؤسسه بیمه  جدید اساسنامه خود را اصلاح نموده و سایر اقدامات لازم را جهت تطبیق وضعیت خود با مقررات مربوط به عمل آورد. پس از اصلاح اساسنامه، مؤسسه بیمه  متقاضی مجاز به صدور بیمه ‌نامه در زمینه فعالیت مؤسسه بیمه  جدید نخواهد بود.

در  تبصره ۲ همین آیین نامه می‌خوانیم مؤسسه بیمه  مختلط می‌تواند با موافقت مؤسسه بیمه  جدید موضوع تبصره ۱ این ماده و رعایت مواد ۵۴ تا ۵۷ قانون تاسیس و سایر مقررات مربوط، آن بخش از پرتفوی خود را که مربوط به موضوع فعالیت مؤسسه بیمه  جدید است به آن مؤسسه منتقل کند.

در  تبصره ۳ نیز عنوان شده مادامی که مؤسسه بیمه ‌ای در هر دو بخش بیمه ‌های زندگی و بیمه ‌های غیرزندگی فعالیت می‌کند، طبق مواد ۲۱ و ۲۲ آیین‌نامه بیمه ‌های زندگی و مستمری (آیین­نامه شماره ۶۸) مکلف است حساب‌های مربوط به معاملات بیمه‌های زندگی را از سایر حساب‌های خود تفکیک نموده و دفاتر خود را به ترتیبی تنظیم کند که کلیه اقلام مربوط به معاملات هریک از انواع بیمه‌های زندگی به تفکیک مشخص شده باشد.

بنابراین نهاد ناظر با تصویب این آیین نامه مشوق‌هایی را برای شرکت‌های بیمه برای جداسازی بخش عمر در نظر گرفته است .

اما در کنار این مشوق‌ها، جداسازی فرصت‌هایی را نیز در اختیار مدیران قرار می‌دهد تا مدیریت هزینه، تحلیل دقیق منابع سرمایه‌گذاری و رفتارهای شبکه فروش  را بصورت بهینه کنترل نمایند و این بخشی از مزیت‌های پنهان تفکیک شرکت‌ها و جداسازی حساب‌ها است.

رازپول – اداره کل نظارت بر بیمه‌های زندگی برای مراقبت و نظارت از این رشته در شرکت‌های بیمه شکل گرفت. چه خواسته‌ای را از شرکت‌های بیمه در این مدت داشته اید.

گام اول آنالیز وضعیت موجود بیمه‌های زندگی بود و از این طریق جایگاه بیمه‌های زندگی در تک تک شرکت‌های بیمه شناسایی شد.

در حوزه فنی ضمن کنترل روند صدور بیمه­نامه­ها و بررسی انطباق آن با مجوزهای اخذ شده، به کلیه شکایات این حوزه رسیدگی می­شود و در حوزه مالی، ضمن کنترل محاسبه ذخایر ریاضی و سود مشارکت در منافع، انطباق سرمایه گذاری از محل ذخایر ریاضی با مقررات مربوطه نیز  بررسی می­شود. همچنین کنترل توانگری شرکت­های بیمه تخصصی زندگی در این اداره کل انجام می­شود.

در راستای توسعه بیمه­های زندگی، ضمن ارتباط تنگاتنگ از طریق برگزاری منظم گرهمایی مدیران زندگی شرکت­های بیمه، ابهامات اجرای آیین نامه­های مرتبط با بیمه­های زندگی از صنعت احصاء و با هدف اصلاح مقررات به واحد مربوطه منعکس گردید.

رازپول - منظور از موارد بدون مجوز چیست؟ 

تمامی شرکت­های دارای مجوز فعالیت در رشته­ی بیمه­های زندگی موظفند بر اساس آیین نامه شماره 68 مجوز طرح­های مختلف شامل محاسبات ذخایر و حق بیمه را از بیمه مرکزی اخذ نمایند. از اینرو صدور بیمه‌نامه عمر باید مبتنی بر این مجوز باشد.

رازپول – بنابراین بیمه زندگی مان که توسط شرکت ایران معین به فروش رسید و فروش آن به تازگی متوقف شده در چنین الگوریتمی جا می‌گیرد.

مجوز فنی طرح «مان» در سال 1393 از کمیته فنی بیمه مرکزی صادر شده است.

رازپول – پیشتر اشاره کردید که در حال بررسی قوانین و مقررات هستید. آیا در حوزه بیمه‌های زندگی قرار است مقررات جدیدی تدوین شود؟

بازنگری آیین نامه­ها همواره در دستور کار بیمه مرکزی بوده و مقررات مربوط به بیمه های زندگی نیز از این امر مستثنی نمی­باشد. به طور مثال در حال حاضر آیین‌نامه سرمایه‌گذاری با رویکرد توجه بیشتر به بیمه‌های زندگی در حال بازنگری است.

رازپول – حال که بحث جداسازی سرمایه‌گذاری بیمه‌های زندگی مطرح است آیا قرار نیست آیین‌نامه سرمایه‌گذاری این رشته نیز از آیین نامه قبلی منفک شود. 

مدیریت نظارت بر بیمه‌های زندگی نظر خود در زمینه اصلاح آیین نامه سرمایه­گذاری را ارائه کرده است و تاکنون بحث منفک شدن آیین نامه مطرح نشده است.

رازپول – برخی از شرکت‌هایی که توانگری مالی پایین دارند و برخی از شرکت‌های دارای زیان انباشته در حال صدور بیمه‌های زندگی هستند. در بیمه توسعه نیز علی رغم تاکیدات قانون بیمه آخرین گروهی که توانستند منابع خود را بازیافت کنند بیمه‌گذاران زندگی بودند. نهاد ناظر در خصوص این شرکت‌ها چه رویکردی دارد؟

یقینا باید به سلامت مالی شرکت‌های بیمه توجه شود. البته در جلساتی که با بیمه ایران و بیمه توسعه برگزار شد تعهدات بیمه‌های زندگی این شرکت بصورت کامل تعیین تکلیف شد.

رازپول – اینکه تعهدات به روز شده است صحیح است . اما ماده ۳۲ قانون بیمه صراحتا اذعان دارد درصورت ورشكستگي بيمه‌گر بيمه‌گزاران نسبت به ساير طلبكاران حق‌تقدم دارند و بين معاملات مختلف بيمه در درجه اول حق تقدم با معاملات بيمه‌عمر است.

صراحت قانون بیمه به دلیل ماهیت تعهدات مربوط به بیمه های زندگی بوده که به درستی به بیمه­های زندگی اولویت داده شده است. باید توجه داشت که فعالیت شرکت بیمه توسعه متوقف و موضوع ورشکستگی این شرکت مطرح نبوده است. از آنجا که دارایی­های شرکت برای جبران تعهدات زندگی و غیر زندگی کافی بود، به دلیل شرایط خاص بیمه‌گزاران ثالث و موضوع آزادی زندانیان، در آن زمان به این رشته نیز اولویت داده شد. لازم به ذکر است در آن زمان اینجانب مشارکتی در این تصمیم­گیری نداشتم.

رازپول - در مورد شرکت های با توانگری مالی پایین چه کردید؟

در حوزه توانگری مالی نیز تابع قانون و مقررات هستیم و شرکت­های بیمه باید توانگری لازم برای ایفای تعهدات بخش زندگی و غیر زندگی را داشته باشند. این اداره کل توانگری مالی تنها شرکت بیمه تخصصی زندگی را بررسی نموده که از سطح یک برخوردار بود.

رازپول- بنابراین نهاد ناظر این موضوع که شرکتی زیان انباشته دارد و در زمینه صدور بیمه‌های عمر فعال است را خطرناک نمی‌داند؟

نهاد ناظر بر اساس آیین نامه٤٠.٧ و مواد مورد اشاره در آن عملا عملیات بیمه‌گری، سرمایه‌گذاری و ذخایر ریاضی را به صورت جدا دیده است و بر اساس آیین‌نامه‌ها به تفکیک حساب‌ها تاکید ویژه دارد. مهم این است شرکت‌های بیمه منابع حساب‌های زندگی را بر اساس مواد ٢١ و ٢٢ آیین نامه٦٨ به صورت تفکیک شده احصا کنند و این منابع مورد نظارت نهاد ناظر است. این تفکیک به معنی ضمانت تعهدات بیمه‌های زندگی است.

رازپول – آیا این تفکیک حساب‌ها صوری نیست؟

دارا بودن تجربه و دانش کافی در کنار فراهم بودن زیرساخت­های فناوری اطلاعات ابزارهای لازم و کلیدی برای تفکیک حساب های بیمه زندگی از غیر زندگی می­باشند و در حال حاضر شرکت­های بیمه با آگاهی از این مهم تمام تلاش خود را جهت پیاده سازی صحیح فرایند تفکیک حساب­ها انجام می­دهند. ما نیز با توجه به اهمیت موضوع جلسات منظم و منسجمی را با صنعت بیمه برگزار کرده­ایم.

رازپول – چند شرکت تقاضای تفکیک بخش زندگی را در قالب شرکت جدید به نهاد ناظر ارائه کرده‌اند.

تا آنجایی که اطلاع دارم درخواست تاسیس پنج شرکت تخصصی به بیمه مرکزی رسیده است.

رازپول – برای این جداسازی نهاد ناظر مشوقی درنظر گرفته است .

عملا تبصره یک آیین نامه ٤٠.٧ یک مشوق برای شرکت های بیمه است چراکه شرکت‌ها را از برخی محدودیت‌ها مستثنی کرده است.

رازپول – اینکه چرا از پارامترهای تشویقی استقبال نشده موضوع مهمی است و یا شاید به تجربه تنها شرکت بیمه زندگی کشور یعنی بیمه خاورمیانه بازگردد. این شرکت علی رغم وجود مدیران حرفه‌ای صنعت بیمه در هیات مدیره خود دارای عملکرد قابل توجهی نبوده است و شاید این تجربه مانع از حرکت سایرین در این بخش است . نظر شما چیست؟

برای اظهارنظر و قضاوت منصفانه در خصوص عملکرد یک شرکت بیمه تخصصی تازه تاسیس باید دقت شود و پس از طی زمان لازم، نتایج عملکرد آن قابل ارزیابی خواهد کرد.

رازپول - به هرحال بیمه خاورمیانه براساس یک business plan فعالیت خود را آغاز کرده است و به نظر نمی‌رسد که این business plan چندان برای بازار جذاب بوده باشد. با توجه به بازارهای اغواکننده سکه، طلا و ارز آیا بیمه های زندگی که بدین شکل فعالیت خود را آغاز خواهند کرد موفق خواهند شد؟

جذابیت بازارهای مورد اشاره در شرایط کنونی برای برخی افراد صحیح است اما ایراد کار، نبود محصولات جدید و متناسب با نیاز روز کشور است.

اما نکته دیگر این است که آیا همه قابلیت بیمه زندگی در پس‌انداز و استفاده از آن خلاصه می‌شود؟ بیمه‌های زندگی پوشش‌هایی را برای بیمه‌گذاران در شرایط سخت مانند بیماری‌ها و فوت فراهم می‌کنند که با بازارهای دیگر قابل مقایسه نیست. ما نیاز داریم که محصولاتی متناسب با شرایط فعلی عرضه کنیم.

رازپول – با چنین شرایطی چرا بازنگری در محصولات صورت نمی‌گیرد؟ چه بخشی باید برای بازنگری اولین قدم را بردارد. نهاد ناظر باید تکلیف کند و یا این جنبش باید از سوی شرکت‌های بیمه راهبری شود؟

باید بازار در این بخش قدم بردارد. بیمه مرکزی و پژوهشکده بیمه نیز بصورت جدی و فعال اقداماتی را در حال انجام هستند.

رازپول - پس چرا این حرکت صورت نمی‌گیرد و تکلیفی در این زمینه وجود ندارد در حالی که برنامه ششم به ارتقا سهم بیمه‌های زندگی تاکید کرده است؟

همانطور که قبلا اشاره کردم توجه به نیازهای جامعه می­تواند شرکت­های بیمه را در حصول این مهم کمک کند. امروز نیازمند تحلیل نیازهای بازار و مدلسازی‌های علمی هستیم. صنعت بیمه باید توجه بیشتر به طراحی محصول با آنالیز نیازهای جامعه و همچنین ارزیابی علمی ریسک باشد.

بر اساس آمارهای سازمان ملل تا انتهای سال 2017، 34درصد مردم ایران جزء اقشار متوسط هستند و بازار از این مشتریان با سطح درآمد متوسط نباید غافل شود. چرا که پتانسیل این افراد برای خرید بیمه­های زندگی غیر قابل چشم پوشی است. مسلما در بررسی دقیقتر از این قشر به طبقه‌بندی‌های مختلفی از مشاغل خواهیم رسید و صنعت بیمه باید با پویایی برای همه این طبقه‌بندی‌ها برنامه و محصول داشته باشد.

صنعت بیمه باید جمعیت،شرایط اقتصادی و طبقه‌بندی‌های مختلف بازار را رصد کند.

رازپول – آیا بیمه مرکزی این موضوع را از شرکت‌ها خواسته است.

ما در حال ایجاد این گفتمان در بین شرکت‌ها هستیم و به ریزدانگی اطلاعات در این بخش تاکید داریم.

رازپول – نرخ سود فنی و جداول مرگ‌ومیر باید در بازه‌های زمانی مشخص مورد بازنگری قرار گیرد. چرا هنوز این به روز رسانی صورت نگرفته است .

در بیمه مرکزی واحد مربوطه بصورت جدی به دنبال بازنگری جداول مرگ و میر می­باشد.

رازپول – برخی از شرکت‌های بیمه در پرداخت سود مشارکت در منافع تبلیغاتی دارند. آیا برای پرداخت سود مشارکت در منافع از بیمه مرکزی مجوزی دریافت شود.

شرکت‌های بیمه با تایید بیمه مرکزی می‌توانند میانگین سود سال‌های گذشته خود را بصورت تبلیغ استفاده نمایند. اما در خصوص توزیع سود مشارکت در منافع نیز ما نظارت و پیگیری داریم.

رازپول – یکی از شرکت‌های بیمه امسال به دلیل خرید ساختمان و سهام بانک سهامدارش از پرداخت سود مشارکت در منافع خودداری کرد. در چنین مواردی روش برخورد چگونه است؟

شرکت­های بیمه ملزم به پرداخت سود مشارکت در منافع محاسبه شده طبق ماده 12 آیین نامه 68 هستند و بیمه مرکزی برای اجرای وظایف قانونی خود، نظارت و کنترل­های لازم را داشته و دارد.

رازپول – اخیرا به یکی از شرکت‌های بیمه مجوز داده شد که در حوزه بیمه‌های زندگی با انعقاد قرارداد اتکایی با مونیخ‌ری همکاری کند که متاسفانه به دلیل تحریم‌ها این همکاری ادامه پیدا نکرد. مجوز این فعالیت با چه رویکری به این شرکت اعطا شد؟

موضوع به اشتراک گذاری تجربیات شرکت­های اتکایی معتبر و بهره برداری از دانش فنی آنها بخصوص در حوزه ارزیابی ریسک همواره یکی از اهداف مهم همکاری بین­المللی بوده و به نظر من این هدف محقق شده است.

رازپول- در حوزه بیمه‌های زندگی با کسری ذخایر مواجه‌ایم؟

خیر در این حوزه شرکت‌ها با کسری مواجه نیستند.

برای تک‌تک شرکت‌های بیمه شناسنامه تحلیلی تهیه شده و کفایت ذخایر ریاضی، رابطه نقدینگی با ذخایر، قراردادهای بزرگ، تعهدات و سررسیدها، تخفیفات و ... با مدلسازی علمی مورد ارزیابی دقیق قرار می­گیرد. پس از این بررسی‌ها با شرکت‌های بیمه به صورت جداگانه جلساتی برگزار و موارد لازم اطلاع داده شده است.

در حوزه بیمه‌های زندگی با دو نوع ذخیره یعنی ریاضی و ذخایر مربوط به عمر زمانی مواجه‌ایم که در مورد دوم با روش مثلثی سنجش می‌شود و به دلیل حجم کم عموما با کسری مواجه نیست.

با توجه به اینکه میزان ذخایر در بیمه‌های زندگی برپایه پیش‌بینی صورت نمی‌گیرد و بصورت دقیق و بر اساس محاسبات ریاضی انجام می‌شود بنابراین امکان کسری وجود ندارد. البته بیمه‌مرکزی در جریان ریز بیمه‌نامه‌های اندوخته‌دار صنعت بیمه قرار دارد و آنها را رصد می‌کند. از این رو با توجه به رویکرد نظارت مبتنی بر تحلیل روند تراکنش­های مربوط به هر بیمه­نامه اندوخته دار می­توان از کمیت و کیفیت ذخایر ریاضی اطمینان حاصل کرد.

رازپول - بنابراین بیمه مرکزی در جریان صدور صفر تا صد بیمه‌های عمر در کلیه شرکت‌ها قراردارد 

بله همین طور است.

رازپول - رقم دقیق ذخایر شرکت‌های بیمه در بخش زندگی چقدر است.

 این ذخایر تا پایان سال گذشته به 11 هزارو 868 میلیارد تومان رسیده است .

رازپول - به موردی تخلف در بررسی‌ها برخورد کردید؟

از زمان تاسیس این اداره کل یعنی در 6ماه گذشته یک دوره بررسی انجام شده و در صورت بروز چنین خطایی در دوره‌های بعدی نتایج آن افشا خواهدشد. البته در بررسی‌های گذشته نیز به این مورد برخورد نکردیم. معتقدم صنعت بیمه ایران در این بخش سالم کار می‌کند.

رازپول – اما بسیاری از مدیران عامل نسبت به بیمه‌های عمر ابراز نگرانی می‌کنند وفاجعه در راه صنعت را فاجعه بیمه‌های زندگی عنوان می‌کنند. این عدم خوش‌بینی و نگرانی از چه بابت است ؟

از یک جنبه این نگرانی پدیرفته شده است چراکه حدود 12 هزار میلیارد تومان از حق و حقوق مردم به صورت نقد در اختیار شرکت‌های بیمه است و صنعت بیمه اگر از این منابع خسارت سایر رشته‌ها را پرداخت کند، جای نگرانی دارد. اما وظیفه نهاد ناظر و مدیران ارشد شرکت‌ها تفکیک حساب و دقت در جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی است.

مدیران ارشد نگران، باید بحث تفکیک عملیات بیمه­های زندگی از سایر عملیات‌ را بصورت جدی دنبال کنند!

 اجازه بدید بحث را با یک مثال ادامه دهم در صورت بروز خسارتی فاجعه بار و بزرگ و حکم دادگاه مبنی بر پرداخت خسارت، قانون کل دارایی شرکت را قفل می کند و به این موضوع که کدام بخش مربوط به بیمه‌های عمر و کدام مربوط به غیره است توجه ندارد. بنابراین این تفکیک تا یک سطح خاصی منافع را تضمین کند و در دنیا فلسفه جداسازی بیمه‌های زندگی از سایر رشته‌ها در سطح شرکت به همین دلیل است.