گروه بازارپول- آمارهای رسمی نشان می دهد که اقبال ایرانی ها به خرید کارتی از پایانه  های فروشگاهی افزایش داشته است. در کنار این روند استفاده از سایر خدمات بانک داری الکترونیک از سوی ایرانی ها نیز رو به افزایش است و در مجموع به نظر می رسد کارمزدهای پرداختی از سوی مشتریان نیز به صورت فزاینده ای بالا می رود. 

به گزارش پایگاه خبری رازپول، آمارهای شبکه پرداخت الکترونیکی کشور نشان می دهد که از ارزش کل تراکنش هاي پردازش و تسويه شده توسط بانک ها و مشتريان غيربانکي در سامانه هاي ملي پرداخت، 57 درصد به ساتنا، 20 درصد به شتاب، 14 درصد به پايا و 9 درصد به چکاوک اختصاص دارند که درمقايسه با سال گذشته، 6 درصد از سهم چک هاي وصول شده در چکاوک کاسته و به سهم تراکنش هاي تسويه شده در ساتنا، شتاب و پايا افزوده شده است.

در تيرماه، تعداد و مبلغ اسناد وصول شده درچکاوک از کاهش چشمگيري نسبت به ماه گذشته برخوردار بوده اند و بيشترين رشد تعدادي و مبلغي به ترتيب اختصاص به پرداخت هاي کارتي شاپرک و پايا داشته است.

جدیدترین آمارو ارقام شبکه بانکی اذعان دارد که در تير 95 قريب 860 هزار تراکنش به ارزش بيش از 5.500 هزار ميليارد ريال را پردازش نموده است. تعداد تراکنش هاي ساتنا نسبت به ماه گذشته از افت ناچيز 0.2 درصدی و مبلغ آنها از رشد 4.1 درصدی برخوردار بوده اند. در ماه جاري، تنها در عمليات بين بانکي شاهد رشد تعدادي 3.2 درصدی هستیم.

نکته قابل توجه اين است که در مقايسه با تير 94 تعداد انتقال وجه هاي ساتنا از رشد بالاي 40 درصدي ومبلغ آنها از رشد 30 درصدي (رشد ساليانه در ماه گذشته نيز روندي مشابه داشته است) برخوردار بوده اند که بيشترين سهم اين افزايش مربوط به رشد تراکنش هاي بين مشتريان است.(توضیح جدول اینکه در ستون اول سال 1395 اشتباها 1394 و سال 1394 اشتباها 1393 عنوان شده است .)

درحاليکه تعداد تراکنش هاي بين بانکي نسبت به سال گذشته کاهش 15 درصدي داشته است، مبلغ آنها از افت ناچيز0.5 درصدي برخوردار بوده است؛ با توجه به اينکه در ماه گذشته نيز شاهد چنين روند تغييراتي بوديم، مي توان نتيجه گرفت در سال 95 تراکنش هاي بين بانکي متوسط مبلغ بالاتري نسبت به سال گذشته داشته اند.
متوسط مبلغ اسمي تراکنش هاي بين بانکي در تير 95 قريب 88 ميليارد ريال بوده که نسبت به تير سال گذشته بيش از 17 درصد رشد داشته است. درخصوص تراکنش هاي بين مشتري، متوسط مبلغ از قريب 2.325ميليون ريال در تير 94 با کاهش تقريبي 2 درصدي به 2.272 ميليون ريال در تير 95 رسيده است که البته با مقايسه مبالغ واقعي و با درنظر گرفتن تورم، مشاهده مي شود شاخص مزبور در حقيقت، بيش از 10 درصد کاهش داشته است. از آنجاييکه در ماه گذشته نيز شاهد رشد منفي متوسط مبلغ تراکنشهاي مشتريان غيربانکي بوديم، ميتوان به شناخت بيشتر مردم و استقبال آنها از ساتنا در انتقال وجه بين بانکي حتي براي مبالغ کم، پي برد.
در مقايسه با ماه گذشته، متوسط مبلغ تراکنش هاي بين بانکي کاهش و متوسط مبلغ تراکنش هاي بين مشتري افزايش داشته اند. اتاق پاياپاي الکترونيک یا پایا
تعداد تراکنش هاي پايا در تير 95 قريب 170 ميليون به ارزش بيش از 1300 هزار ميليارد ريال بوده که نسبت به سال گذشته افزايش چشمگير 37 درصدي داشته است(ماه گذشته رشد 30 درصدي را شاهد بوديم).
چنين افزايشي در هر دو نوع خدمت ارائه شده توسط پايا يعني دستورپرداخت واريز مستقيم و تسويه شاپرک مشاهده مي شود. در مقايسه با ماه گذشته، ليکن رشد بسيار ناچيز دو درصدي در تعداد تراکنش ها مشاهده ميشود که درحقيقت گواه بر ثبات نسبي سامانه است. از سوي ديگر، ، متوسط مبلغ هر دستورپرداخت واريز مستقيم از حدود 55ميليون ريال در سال گذشته به 74 ميليون ريال افزايش يافته است که اين افزايش بيش از 35 درصدي در مبالغ واقعي نيز، البته با شدت کمتري (رشد 25 درصد)مشاهده مي شود (روندي تقريبا مشابه ماه هاي گذشته).
درخصوص متوسط مبلغ اسمي و واقعي دستورپرداخت هاي ارسالي شاپرک، ليکن کاهش جزئي نسبت به سال گذشته ملاحظه مي شود. شبکه تبادل اطلاعات بين بانکي یا شتاب:
شبکه شتاب در تير 95 قريب 1.300 ميليون تراکنش به ارزش بيش از 1.900 هزار ميليارد ريال را پردازش نموده که نسبت به تير سال گذشته از رشد تقريبي 23 درصدي برخوردار بوده است. با توجه به داشتن روندي نسبتا مشابه طي ماه هاي گذشته، مي توان دستيابي به ثباتي نسبي در اين سامانه را استنباط نمود. از ميان پايانه هاي متصل به شتاب، بيشترين رشد ساليانه تعدادي و مبلغي به تراکنش هاي پردازش شده در پايانه کيوسک به ترتيب با رشد 331 و 470 درصدي، و کمترين رشد به تراکنش هاي پردازش شده در پايانه هاي خودپرداز اختصاص دارد. بر اساس تفکيک صورت پذيرفته مشتريان بانکي درسال 95 نسبت به سال گذشته، رفتاري متفاوت از خود نشان داده و استقبال آنها از خريد با کارت بيش ازبرداشت وجه نقد بوده است. البته سياست جديد بانک مرکزي در دريافت کارمزد بابت عمليات مانده گيري نيز که از خرداد 93 عملياتي شده است از تعداد عمليات مزبور نيز کاسته است. با اين وجود، مبلغ تراکنش هاي شتابي به ثبات نسبي رسيده اند؛ تنها 1 درصد از سهم مبلغي برداشت وجه کاسته شده که به سهم خريد کارتي افزوده شده است؛ در ماه هاي گذشته نيز، چنين ثباتي مشاهده شده بود. همچون ماه گذشته، متوسط مبالغ اسمي تراکنش هاي شتابي از رشد ساليانه ناچيز مثبتي برخوردار بوده اند، درحقيقت متوسط مبلغ هر تراکنش شتابي از يک ميليون و چهارصد و چهل هزار ريال به يک ميليون و پانصدهزار ريال افزايش يافته است. با اين وجود، متوسط مبالغ واقعي همچون ماه هاي گذشته رشد منفي داشته اند. شبکه الکترونيکي پرداخت کارتي یا شاپرک:
تعداد تراکنش هاي شاپرک در تير 95 قريب 980 ميليون به ارزشي بيش از 1.000 هزار ميليارد ريال بوده که نسبت به تير سال گذشته، 25 درصد رشد داشته است. در ميان اين تراکنش ها، تنها تراکنش هاي پايانه فروش با رشد تعدادي قريب 45 درصد، نسبت به خرداد 94 نمو داشته و تراکنش هاي اينترنت و تلفن همراه رشد بالاي منفي داشته اند؛ اين کاهش تعدادي به ويژه درخصوص تراکنش هاي اينترنتي بيشتر مشهود است. البته، با وجود اين رشد منفي، مبلغ تراکنش هاي اينترنتي بيش از 42 درصد رشد ساليانه داشته است. با توجه به رشد قابل توجه تعداد تراکنش هاي پايانه هاي فروشگاهي، متوسط مبلغ واقعي آنها نسبت به سال گذشته کاهش داشته است که نشان از تغيير در رفتار مردم و استقبال بيشتر آنها از بانکداري الکترونيک حتي براي مبادلات خردشان دارد. ليکن، درخصوص پرداخت هاي پردازش شده در اينترنت و تلفن همراه شاهد رشد مثبت قابل توجهي در متوسط مبلغ هر پرداخت هستيم؛ بعنوان مثال، متوسط مبلغ اسمي هر تراکنش اينترنتي از 980 هزار ريال در تير 94 ، با بيش از دو برابر رشد در تير 95 به حدود 2.900 ريال افزايش يافته است. بنابرآمارها در سال 95 استقبال مردم از پايانه هاي فروشگاهي نسبت به ساير کانال هاي پردازش بيشتر بوده است . طوريکه نسبت به تير سال گذشته، 12 درصد از سهم تلفن همراه و اينترنت کاسته و به سهم پايانه هاي فروش افزوده شده است و قريب 86 درصد تراکنش هاي پرداخت کارتي در سال جاري به پايانه هاي فروش اختصاص دارد. درخصوص مبلغ تراکنش ها، ليکن تغييرات بسيار ناچيز است و ثبات نسبي درمقايسه با سال گذشته مشاهده مي شود. سامانه مديريت يکپارچه چک یا چکاوک:
در تير 95 بيش از 8 ميليون چک در سامانه چکاوک به ارزش حدود 900 هزار ميليارد ريال وصول شده که نسبت به تير سال گذشته 5 درصد کاهش تعدادي و بيش از 30 درصد کاهش مبلغي داشته است. ذکر اين نکته حائز اهميت است که از خرداد 94 ، سامانه چکاوک بهطور کامل در شبکه بانکي کشور مستقر شده است. در مقايسه با ماه گذشته نيز، هم تعداد و هم مبلغ چک هاي وصول شده، به ترتيب، از کاهش 10 درصدي و26 درصدي برخوردار بوده اند. 35 درصد کل اسناد وصول شده در چکاوک اختصاص به استان تهران دارد که مبلغ آنها نيز بيش از 50 درصد از کل مبالغ وصولي را دربرمي گيرد. پس از استان تهران، استان هاي اصفهان و خراسان رضوي به ترتيب در جايگاه دوم و سوم از بعد حجم و مبلغ اسناد وصول شده در چکاوک قرار مي گيرند.


هرچند که همواره گزارشات متعددی از تعداد و مبلغ تراکنش ها شبکه بانکی منتشر می شود اما هیچگاه به کارمزدهای پرداختی از سوی مشتریان که به صورت قطره ای و نامحسوس جمع آوری می شود اشاره ای نشده است. پرسش اصلی اینکه کارمزدهای پرداختی مشتریان کجاست و صرف چه اموری می شود ؟ آیا مبلغ این کارمزدها واقعی است ؟کاهش یا افزایش کارمزدها چه کمکی به شبکه بانکی خواهد داشت ؟