ایران و جهان - پس از گذشت حدود چهارده سال از تصویب قانون تاسیس موسسات بیمه غیر دولتی و آیین نامه شماره 400 ، شورای عالی بیمه در سیصد ونود ودومین جلسه خود در مورخ 26 خرداد سال جاری آيين نامه جدیدی را با شماره 90 و با موضوع "نحوه احراز صلاحيت حرفه اي كاركنان كليدي و عملياتي مؤسسات بيمه " را در چهار فصل مشتمل بر 15 ماده و 6تبصره را رونمایی کرد که البته این آئین نامه هم در صورت عدم نظارت واجرای صحیح آن توسط بیمه مرکزی مشابه آیین نامه شماره 40 بالاخص تبصره 1 و2و 3و 4و5 ماده 11 و همچنین ماده 17 وتبصره یک آن، با استفاده راه گریزهای آن توسط برخی از شرکت ها ، صنعت بیمه را با ابهامات ومشکلاتی روبه رو می سازد .

درفصل اول این آئین نامه به تعاریف و کلیات اشاره است ودر فصل دوم به شرايط تاييد صلاحيت افراد پرداخته شده است به نحوی که در این فصل داشتن حداقل تجربه حرفه اي مفيد به روشنی و شفاف توضیح داده نشده و به نوعی راه گریزی را برای برخی از شرکت های بیمه و افراد منتخب آنها بازگذاشته است که در ادامه ایران و جهان توضیحات بیشتری را متذکر خواهد شد .

در این آئین نامه ، اعضای هیات مدیره ( عضو حقیقی یا نماینده عضو حقوقی ) ، مدیر عامل ، قائم مقام مدیر عامل ومعاون فنی مدیر عامل را مدیران ارشد تعریف و سمت های کلیدی شرکت های بیمه شناخته و متذکر شده که شرط احراز این سمت ها داشتن مدرک تحصیلی در رشته¬هاي بيمه، آماربيمه، اقتصاد، مديريت، حقوق، حسابداري، مالي، مهندسي صنايع و فناوري اطلاعات و گرايش‌هاي مربوط به اين رشته‌ها و داشتن حداقل ۱۰ سال تجربه مديريتي است . 

این درست نکته ای است که شورای عالی بیمه عمدا یا سهوا به راحتی از کنار آن عبور کرده است .به عبارت دیگر آیا منظور اعضای هیات مدیره موظف است یا غیر موظف وآیا فقط نیمی از این تجربه بیمه ای برای تصدی این مشاغل کلیدی برای عضویت در هیات مدیره ومدیرعاملی یک شرکت بیمه ای کافی است؟ پرسش اساسی چرایی تصویب این آئین نامه است که الزاما باید به آئین نامه 40 شورای عالی بیمه مراجعه شود که در این خصوص راهکارهایی را ارائه کرده بود ه ولی به چه دلیل وچرا اجرا نشده است که باعث تهیه این آیین نامه شده است ؟

ماده 11 آئین نامه 40 اذعان دارد اعضاي هيئت مديره(اعم ازا شخاص حقيقي يا نماينده اشخاص حقوقي) ، مدير عامل و قائم مقام مدير عامل (در صورت وجود) بايد ضمن داشتن مدرك كارشناسي مرتبط (بيمه، اقتصاد، امور مالي ، مديريت ، حقوق و رشته هاي مشابه)‌و نداشتن محكوميت موضوع ماده ۶۴ قانون تاسيس ، به تشخيص بيمه مركزي ايران از حسن شهرت برخوردار باشند. مدير عامل و قائم مقام مدير عامل( در صورت وجود) بايد به تشخيص بيمه مركزي ايران تجربه كاري مفيد و مؤثر داشته باشند.

در آئین نامه 40.6 شورای عالی بیمه آمده است که درصورتي كه مدرك كارشناسي افراد موضوع اين ماده(11) در رشته هاي غير مرتبط باشد به شرط آنكه واجد ساير شرايط لازم بوده و حداقل پنج سال تجربه موثر مديريتي داشته باشند بيمه مركزي مي‌تواند به تشخيص خود با عضويت آنها در هيئت مديره و يا انتصاب آنها به عنوان مديرعامل و قائم مقام مديرعامل موافقت نمايد. در هرصورت حداقل سه پنجم تعداد اعضاي هيئت مديره هر مؤسسه بيمه بايد داراي مدرك مرتبط باشند.

در تبصره 4 ماده 11 آیین نامه 40 آمده در صورتي كه شخص يا اشخاص حقوقي، عضو هيئت مديره مؤسسه بيمه باشند بايد حداقل سه دوره مالي سابقه فعاليت داشته باشند و در تبصره ۵ همین ماده قید شده که تعداد اعضاي هيئت مديره بايد حداقل پنج نفر بعلاوه دو نفر علي‌البدل باشد و همواره حداقل سه پنجم اعضاي اصلي موظف باشند.

قانون تجارت در ماده 107 اذعان دارد که شركت سهامي بوسيله هيئت مديره اي كه ازبين صاحبان سهام انتخاب شده وكلا يا بغضاقابل عزل مي باشند، اداره خواهدشد. عده اعضاي هيئت مديره در شركتهاي سهامي عمومي نبايدازپنج نفركمترباشد. بنابراین به نظر می رسد که شورای عالی بیمه به ترکیب اعضای هیات مدیره و موضوع موظف با غیر موظف بودن آنان وسابقه بیمه ای آنان توجه لازم را نداشته حال آنکه توجه به سابقه مدیریت در شرکت های بیمه ضروری و بسیار مهم است .

این در حالی است ماده 110 قانون تجارت اذعان دارد اشخاص حقوقي رامي توان به مديريت شركت انتخاب نمود. دراين صورت شخص حقوقي همان مسئوليتهاي مدني شخص حقيقي عضوهيئت مديره راداشته وبايديك نفررابه نمايندگي دائمي خودجهت انجام وظايف مديريت معرفي نمايد. 

شخص حقوقي عضوهيئت مديره مي تواندنماينده خودراعزل كندبشرط آنكه درهمان موقع جانشين او را كتبابه شركت معرفي نمايد وگرنه غايب محسوب مي شود که متاسفانه به درستی در اغلب شرکت های بیمه تاکنون اجرا نشده است که دلیل آن اسامی اشخاص حقیقی وحقوقی مندرج در سایت بیمه مرکزی به عنوان مدیران ارشد است .

خلا دیگر آئین نامه 90 شورای عالی بیمه به این مسئله ختم نمی شود و نکته بسیار مهم دیگر در این خصوص مشابه عدم شفافیت ماده 14 آئین نامه 40 است .

ماده ۱۴ اذعان دارد که هيچ يك از اعضاي هيئت مديره، مديرعامل و قائم مقام مديرعامل مؤسسه بيمه نمي‌توانند در ساير مؤسسات بيمه (سرزمين اصلي و يا مناطق آزاد)، كارگزاري‌ها و نمايندگي‌هاي بيمه سمت داشته باشند، در حالی که در شرایط فعلی در برخی شرکت های بیمه اغلب یا حتی اکثر اعضای هیات مدیره آنان به صورت غیرموظف بوده ودر سایر سازمان ها مشغول فعالیت می باشند، لذا ضروری است که در آئین نامه جدید این نکته را نیز مد نظر قرارگیرد و رعایت حداقل سه پنجم اعضای اصلی موظف آن هم با دارا بودن حداقل سوابق بیمه ای مدنظر قرارگیرد در غیر این صورت باز هم سکان دار شرکت های بیمه همان اشخاص حقیقی فاقد سوابق بیمه ای خواهند بود..

از موضوع ابهامات آئین نامه فعلی که بگذریم این نکته حائز اهمیت است که برای نخستین بار نحوه احراز صلاحیت اعضای هیات مدیره تنها بیمه دولتی کشور نیز در شمول این آئین نامه قرار گرفته است که با توجه به این که انتصاب هیات عامل بیمه مرکزی مشابه بیمه ایران با همان مقامات دولتی است چگونگی اجرای این آیین نامه به صورت کامل ودرست توسط بیمه مرکزی بسیار مهم است.

ماده ۱۴ آئین نامه 90 نیز اذعان کرده که افرادي كه قبل از تاريخ ابلاغ اين آيين¬نامه در مؤسسات بيمه تصدي يكي از سمت¬هاي كليدي يا عملياتي موضوع ماده ۲ اين آيين¬نامه را عهده¬دار بوده¬اند صرفا در زمان انقضاي دوره تصدي يا در صورت معرفي جهت تصدي سمت جديد در آن مؤسسه بيمه يا هر سمت كليدي يا عملياتي در ساير مؤسسات بيمه مشمول ضوابط اين آيين¬نامه خواهند بود.

بنابراین به نظر می رسد برخی از شرکت های بیمه به زودی و در زمان برگزاری مجامع عمومی عادی بطور فوق العاده خود برای انتخاب اعضای هیئت‌مدیره ومدیر عامل خود شرکتهایی باشند که باید الزاما از زیر خط کش این آئین نامه بگذرند.

همچنین شرکت های بیمه ای که ترکیب سهام داران خود را تغییر داده نیاز است که نمایندگان معرفی شده از سوی این شرکت ها نیز جزء گروهی باشند که با معیارهای جدید این آئین نامه ارزیابی می شوند .

در فهرست مندرج در سایت بیمه مرکزی اعضای کلیدی شرکت های بیمه به قرار زیر درج شده و مسلما در روزهای آتی با یستی شاهد تغییر در مدیران ارشد اغلب شرکت های بیمه با توجه به اتمام مهلت های باقی مانده از زمان تصدی پست های آنان مواجه خواهیم بود .