ایران و جهان - قبل از تاسیس شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت «شاپرک»، بانک‌ها با سرمایه گذاری کلان، بانکداری الکترونیکی را محقق نمودند و در ادامه، از سال 81 که تاسیس شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی (PSP) در بانک مرکزی تصویب شد، برخی بانکها نیز به این حوزه ورود پیدا کردند.

در آذرماه سال 90 بانک مرکزی شرکت‌‌های PSP را به نخستین جلسه توجیهی شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) فراخواند و ابلاغ آیین‌نامه شاپرک دو ماه بعد از آن میسر شد که بیش از 2 سال می‌گذرد. در این مدت، شرکت شاپرک تاسیس و مراحل مختلف بررسی فنی و صدور مجوز برای شرکت‌های واجد شرایط در این عرصه آغاز شد.

دی ماه سال 91، زمان اتصال شرکتهای PSP به سوئیچ شاپرک متصل گردیده و ارسال پیام‌های پرداخت از طریق شتاب قطع شد و از بهمن‌ماه سال 92 نیز تراکنشهای درگاه های اینترنتی از طریق این شبکه انجام شد.

گرچه فلسفه تاسیس شاپرک، نظام مند شدن بازار پرداخت الکترونیکی بود، اما اجرایی نشدن اخذ کارمزد، تعدد پایانه‌های فروش و مسائلی از این دست، مشکلاتی است که کماکان صنعت پرداخت الکترونیکی کشور با آن دست به گریبان است.

برای اطلاع از اقدامات انجام شده و برنامه‌های آینده شرکت شاپرک، همچنین طرح برخی سوال‌ها و ایراداتی که به شرکت شاپرک وارد می‌شود، پای صحبت‌های سید محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی نشستیم که از نظر می‌گذرانید.

ایجاد چارچوبهای لازم که مورد نیاز این کسب و کار میباشد و اصرار بر پیاده سازی آن در کلیه شرکتها و کنترلهای مداوم از دلایل اصلی ارتقای کیفیت خدمات شرکت های PSP است.

وحدت رویه در خصوص سرویسهای پرداخت الکترونیکی انجام شده و خدمات پشتیبانی، خدمات فنی و ... بخشی از سرویس پرداخت الکترونیکی نیست بلکه فضایی است که شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی در آن به رقابت با هم می‌پردازند و با توجه به اختلاف کیفیت سرویس دهی در این فضا است که برای پذیرنده کارتخوان و دارنده کارت حق انتخاب برای مردم اعم از پذیرنده دستگاه کارتخوان و یا دارنده کارت ایجاد می گردد.

هر چند که حذف نقش بانکها بر افزایش و استقلال درآمدزایی شرکتهای PSP می افزاید، اما حذف سریع و نسنـجیده بانکها می تواند اختلالاتی در سیستم پرداخت الکترونیکی بوجود آورد. لذا در حوزه پرداخت الکترونیکی بانکها کاملا حذف شده و با روندی ثابت و برنامه ریزی شده شاهد کمتر شدن نقش بانکها در سایر حوزه های مرتبط با پرداخت الکترونیکی خواهیم بود.

اقدامات انجام شده در حوزه امنیت اطلاعات به سبـب اینکه می تواند زمینـه ساز مقابله با آنها گردد محرمانـه بوده و نمی توان به اقدامات وسیعی که در این خصوص انجام شده اشاره نمود، با این وجود ذکر برخی نکات ضروری است.

شرکت شاپرک با استفاده از استانداردهای مرتبط با حوزه پرداخت الکترونیکی منتشر شده توسط مؤسسات معتبری چون PCI, ISO و NIST و با بهره گیری از نکات قوت آنها و شرایط بازار کشور، برای اولین بار در این صنعت استانداردی بومی را تحت عنوان «الزامات امنیت اطلاعات شاپرک» تدوین و برای اجرا ابلاغ نموده است. شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی نیز در بازه زمانی چهارده ماه گذشته این الزامات را پیاده سازی نموده اند. علاوه بر آن، کل پرو�?ه و میزان پیشرفت شرکتها زیر نظر شاپرک بوده و از بدو اجرای استاندارد «الزامات امنیت اطلاعات شاپرک» کل فرآیندها به صورت مستمر تحت نظارت و بازرسی متخصصین شاپرک می‌باشد.

در واقع این نظام متوقف نشده است، بلکه با توجه به رسالت شاپرک در رونق کسب و کار حوزه پرداخت الکترونیکی،بانک مرکزی با همکاری شبکه بانکی، شرکت شاپرک و شرکتهای PSP به طراحی چند مرحله ای و اجرای «نظام جامع کارمزد» اقدام کرده اند، البته با توجه به پیچیدگی کار و تعدد پارامترهای مورد مطالعه تدوین طرح، امری زمان بر بوده و منوط به اجرایی شدن پیش نیازهایی است که در مراحل مختلف، اطلاع رسانی و سپس اجرایی خواهد شد.

ضعف اطلاعاتی و آمارهای متناقض از مواردی بود که در گذشته به صورت چشمگیری وجود داشته است. شرکت شاپرک در بدو تاسیس اقدام به جمع آوری اطلاعات و آمارهای موجود کرد و سپس شرکتها را ملزم به اصلاح و به روز رسانی اطلاعات و آمار نمود. بدیهی است روش اجرایی صحیح برای تغییر و نظم بخشیدن به فرآیندهای سیستمهای در حال کار، اجرای اصلاحات گام به گام و تدریجی است چراکه تغییر یکباره سیستم، می تواند منجر به اختلال یا توقف ارایه سرویس شود. به لطف فعالیتهای انجام شده، اکنون در مرحله ای هستیم که اطلاعات و آمار قابل اتکایی در اختیار داریم و مسلماً با حضور شاپرک شفافیت در آمار این حوزه افزایش یافته است.

همانطور که مطلع هستید، تسویه حساب آنی به‌خصوص برای پرداختهای عادی نامتعارف است. سامانه هایی که این گونه فعالیتها را ارایه می دهند محدود و از کارمزد بالاتری برخوردار است. در حال حاضر، نیز این حسابها در کشور وجود دارد و مورد استفاده نیز قرار می گیرد. در عین حال آمارها نشان می دهد، پس از حضور شاپرک و نوسان بوجود آمده در اوایل فعالیت آن استفاده از انواع درگاه های پرداخت الکترونیکی افزایش داشته است.

همچنین در گذشته صرف توزیع دستگاه های کارتخوان برای بانکها از اهمیت بیشتری برخوردار بود و به کارکرد دستگاه ها توجه خاصی نمی شد، اما در حال حاضر این گونه نیست و کارایی دستگاه از اهمیت وی�?ه ای برخوردار شده است.

توسعه زیر ساخت از اصول مهم پیشرفت و توسعه کسب و کار می‌باشد. در حال حاضر، نسبت تعداد تراکنش ها به ازای هر دستگاه کارتخوان حدود سه برابر و نسبت مبلغ تراکنش ها نیز به ازای هر دستگاه کارتخوان نیز حدود دو برابر شده است. به موازات افزایش تعداد پایانه ها ، گسترش بازار پرداخت الکترونیکی در کشور و افزایش پوشش مناطق جدید تحقق یافته است. به نحوی که تعداد تراکنش های دستگاه های کارخوان طی سال 1392 از تراکنش های دستگاه های خودپرداز حدود 5/2 برابر بیشتر شده و این امر نشان دهنده تقویت جایگاه پرداخت الکترونیکی در مقابل وجه نقد در معاملات است.

البته در سال جدید بر اساس برنامه هایی که شرکت شاپرک پیشنهاد اجرای آن را داده و در بانک مرکزی نیز در دست بررسی است، فعال سازی نظام کارمزد و استفاده بهینه از تجهیزات فعال در این کسب و کار در دستور کار می‌باشد که از اهم فعالیت های نیمه اول سال جاری شرکت شاپرک است.