ایران و جهان - سرمایه گذاری صنعت بیمه به زیان رسیده است و هیات مدیره آن بخشی از این زیان را متوجه بورس و بخش دیگر را متوجه بازار مسکن و ساختمان می داند؛ به راستی در این چنین شرایطی هنر مدیریت در کجا باید نمایان شده و توانمندی ها را به رخ بکشد؟

به گزارش ایران و جهان ،شرکت سرمايه گذاري صنعت بيمه با سرمایه 750 میلیارد ریال که اعضای هیات مدیره آن را تا چندی پیش صندوق تامين خسارت هاي بدني، شرکت سهامي بيمه ايران، بيمه مرکزي ايران، صندوق بازنشستگي کارکنان بيمه مرکزي ج.ا.ا و شرکت توسعه عمران بيمه (سهامي خاص) تشکیل می دادند به تازگی اعلام کرده است که به دلیل زیان سودی برای تقسیم ندارد.این شرکت اعلام کرده است که زیان خالص آن پس از کسر مالیات به 3هزارو 209 میلیون ریال رسیده است .

البته این شرکت برای دوسال آینده نیز اعضای هیات مدیره خود را مشخص کرده است .

بر این اساس بيمه مرکزي ايران، صندوق بازنشستگي کارکنان بيمه مرکزي ج.ا.ا، شرکت نماسان کيش ( با مسئوليت محدود )، شرکت آتي پژوهان سرمايه ( با مسئوليت محدود) و شرکت گروه سرمايه گذاري آتيه دماوند به عنوان اعضای هیات مدیره انتخاب شده اند.

وضعیت فعلی شرکت نیز سبب شده تا افزایش سرمایه، مورد تصویب مجمع عمومی فوق العاده قرار نگیرد و این پیشنهاد بلاتکلیف بماند .

شركت سرمايه گذاري صنعت بيمه (سهامي عام) در تاريخ 9/خرداد/1375 در اداره ثبت شركت ها و مالكيت صنعتي تهران به ثبت رسيده است و از تاريخ 5/اردیبهشت /1378 نام شركت در گروه " سرمايه گذاري ها و واسطه گري هاي مالي " و با نماد " وبيمه " به عنوان دويست و هشتاد و هفتمين شركت در فهرست نرخ هاي بورس درج شد.

موضوع فعاليت اصلی شركت طبق ماده (3) اساسنامه به شرح زير است: 

1- سرمایه گذاری در سهام، سهم الشرکه، واحدهای سرمایه گذاری صندوق ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای شرکت ها، موسسات یا صندوق های سرمایه گذاری با هدف کسب انتفاع به طوری که به تنهایی یا به همراه اشخاص وابسته خود کنترل شرکت، موسسه یا صندوق سرمایه گذاری سرمایه پذیر را در اختیار نگرفته یا در آن نفوذ قابل ملاحظه نیابد.

22- سرمایه گذاری در سایر اوراق بهادار که به طور معمول دارای حق رای نیست و توانایی انتخاب مدیر یا کنترل ناشر را به مالک نمی دهد.

سرمايه اوليه شركت مبلغ 45٫000 ميليون ريال منقسم به 45 ميليون سهم يك هزار ريالي با نام بوده است، كه تاكنون طي هفت مرحله افزايش يافته و در حال حاضر سرمايه شركت مبلغ 750٫000 ميليون ريال است.

تعداد كل سهامداران شرکت در پايان آذرماه 1392 تعداد 31.302 نفر بوده است.

بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران با 159 میلیون سهم مالکیت 21.2درصد سهام این شرکت را دارد و اصلی ترین سهام دار آن محسوب می شود. پس از آن صندوق بازنشستگی بیمه مرکزی ایران با 75 میلیون سهم ایستاده که 10.0درصد سهام را در اختیار دارد و شرکت سرمایه گذاری آتیه دماوند با 75 میلیون سهم و 9.93 درصد سهام چهارمین شرکت سهام دارد است .

شرکت سرمایه گذاری کارکنان مپنا با 52 میلیون سهم و مالکیت 6.96 درصد سهام و شرکت سهامی بیمه ایران با 25 میلیون سهم و 3.37 درصد سهام و اشخاص حقيقی با 16 میلیون سهم و مالکیت 2.07 درصد سهام سایر سهام داران را تشکیل می دهند .

گزارشات رسمی اذعان دارد که سرمایه گذاری صنعت بیمه در سال 1387 با ترکیب متفاوتی از سهام داران فعالیت داشته است . در آن مقطع 26درصد سهام متعلق به بیمه مرکزی،18درصد متعلق به بیمه آسیا،17درصد بیمه ایران ،14درصد صندوق خسارتهای بدنی،9درصد بیمه البرز و 16 درصد سایر سهام دارابوده اند .

اما در حالی که نام شرکت سرمایه گذاری صنعت بیمه باقی مانده ،مشاهده می شود که زیر چتر این نام فقط بیمه مرکزی و ایران با کاهش درصد سهام داری باقی مانده اند.

در این ترکیب تا چندی پیش سید مرتضی حسنی عقدا به نمایندگی از بیمه مرکزی رئیس هیات مدیره ،محمد مهدی محمودی به نمایندگی از صندوق تامین خسارت های بدنی نایب رئیس هیات مدیره ،محمود حق وردیلو به نمایندگی از صندوق بازنشستگی کارکنان بیمه مرکزی عضو هیات مدیره، حسن خوشپور به نمایندگی از شرکت توسعه عمران بیمه مدیرعامل و عضو هیات مدیره و عطااله بابایی به نمایندگی از بیمه ایران نیز عضو هیات مدیره بوده اند و باید منتظر ماند و دید نمایندگان حقیقی ترکیب جدید چه کسانی هستند؟ و شرکتی که پیش از این با سهام داران بیمه ای اداره شده است چگونه می تواند بدون این سهام داران به نام سرمایه گذاری صنعت بیمه فعالیت کند؟

در گزارش اخیر هیات مدیره این شرکت به مجمع پس از بسط و تفسیر بسیار از اینکه اقتصاد جهان چگونه بوده و اقتصاد ایران دراین مسیر به کدام سمت حرکت کرده و بورس چه آسیب هایی دیده و اساسا شاخص چه اشکالاتی دارد و وضعیت مسکن به کجا رسیده است و روند قیمت جهانی کالا چگونه بوده، عنوان شده که تحت تاثیر همه این عوامل ارزش پرتفوی سهام شرکت های سرمایه گذاری شده توسط این شرکت نیز کاهش پیدا کرده است .

اما سرمایه گذاری صنعت بیمه اعلام می کند که عمده سرمایه گذاری هایش که به 83درصد می رسد در دوره منتهی به 31 شهریور 1394 در حوزه املاک و مستغلات بوده است و حتی شرکت های سرمایه پذیر غیر بورسی شرکت نیز عمدتا شرکت های ساختمانی اند .اما در ادامه این گزارش آمده است با وجود سرمایه گذاری یک هزارو 288 میلیارد و 378 میلیون ریالی این شرکت که 83 درصد آن یعنی رقمی بالغ بر یک هزارو 73 میلیارد و 251 میلیون ریال در حوزه املاک و مستغلات بوده که هیات مدیره اذعان می کند به دلیل رکود بازار مسکن بازدهی سرمایه گذاری در این حوزه بسیار پایین بوده است و به یک درصد رسیده است .این در حالی است که در چنین وضعیتی سهام شرکت های بورسی برای این شرکت با بازدهی 11درصدی همراه است و سهام شرکت های غیربورسی تنها2 درصد بازدهی برای شرکت داشته است .

اما اینکه ترکیب پرتفوی شرکت ازسمت سرمایه گذاری در شرکت های بورسی به سمت سایر سرمایه گذاری ها رفته نکته ای است که هیات مدیره فعلی آن را ناشی از مدیریت های گذشته عنوان می کند و اعلام دارد که طی 9 سال گذشته بهای تمام شده پرتفوی بورسی شرکت از 703 میلیارد و 936میلیون ریال به 140 میلیارد و 890 میلیون ریال کاهش یافته است و سرمایه گذاری در این حوزه به حدود 20 درصد نسبت به سال 1386 تقلیل پیدا کرده است .در این سال ها پرتفوی بورسی شرکت عمدتا به عنوان یگانه تامین کننده منابع مالی بخش های دیگر مورد توجه قرار داشته است و این امر یکی از موانع مهم در عدم بهینه سازی و عدم بهره مندی شرکت از فرصت های بازار سهام طی سال های مذکور بوده است.

هیات مدیره در حالی به عملکرد سال های قبل این موضوع را وارد می کند که به طور مثال در حدود سال های 1388 محمود امرالهی رئیس هیات مدیره این شرکت به نمایندگی از بیمه مرکزی و مهدی اخلاقی مدیرعامل آن به نمایندگی از صندوق بوده است و یا در سال 1390 امرالهی به عنوان مدیرعامل این شرکت فعالیت داشته و مدیرعامل فعلی شرکت نائب رئیس هیات مدیره بوده است .

البته در سال 1386 نیز حسن فدایی به نمایندگی از بیمه مرکزی رئیس هیات مدیره این شرکت بوده است و نام رسول تاجدار به نمایندگی از بیمه البرز نیز به عنوان عضو هیات مدیره در کنار سایر اعضا قرار دارد .در سال بعد یعنی سال 1387 نیز علی جباری به نمایندگی از بیمه ایران به این ترکیب پیوسته است و البته گزارش حسابرس دارای موارد خاصی نیست و فقط حسابرس نسبت به معاملات موضوع ماده 129 قانون تجارت هشدار داده که شرایط به صورت کامل وفق معاملات این ماده نبوده است .

بررسی های دقیقتر نشان می دهد که این شرکت از همین سال ها وفق تذکراتی که حسابرس داده است وارد معامله با شرکت توسعه عمران بیمه در زمینه استقراض و معاملات مشترک املاک شده است که مبلغ معامله در سال حدود 4 هزار میلیون ریال بوده است . البته سرمایه گذاری صنعت بیمه با شرکت خدمات مهندسی مشاور ایران نیز به مبلغ 13 هزارو 774 میلیون ریال معاملات مشترک املاک داشته است .

اما با این رهگذر در تاریخ فعالیت های سرمایه گذاری صنعت بیمه بازگشت به اصل موضوع یعنی عملکرد منتهی به 31 شهریور 1394 بیانگر این موضوع است که ارزش روز پرتفوی بورسی شرکت با 45درصد کاهش نسبت به سال مالی ماقبل مواجه بوده است و از 162 میلیارد و 539 میلیون ریال در 31 شهریور 93 به 140 میلیارد و 890 میلیون ریال در سال 94 رسیده است .در چنین شرایطی هیات مدیره با پیش بینی بهبود بازار در نظر دارد که سهام موجود را حفظ و در شرایط مناسبتری نسبت به معاملات اقدام کند .

حسابرس اعتقاد دارد که سرمايه گذاري در سهام شرکتهاي پذيرفته شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار براساس خلاصه اهم رويه هاي حسابداري به روش اقل بهاي تمام شده و خالص ارزش فروش مجموع سرمايه گذاري ها در پايان سال ارزشيابي مي گردد . بر اين اساس " کاهش ارزش" به مبلغ 65،326 ميليون ريال لازم است. معهذا شرکت ، مبلغ 49،356 ميليون ريال بابت کاهش ارزش سرمايه گذاري ها(15،970 ميليون ريال کمتر ) در حسابها ثبت کرده است. کاهش ارزش پورتفوي سرمايه گذاري مزبور تا تاريخ تهيه اين گزارش با توجه به روند بازار ادامه داشته است.

از سوی دیگر سرمایه گذاری صنعت بیمه در شرکتهای خارج از بورس که برخی سهام دارش نیز هستند سرمایه گذاری دارد که شرکت خدمات مهندسی مشاور ایران،توسعه عمران بیمه ،بازرگانی صبا بیمه ایرانیان ،سرمایه گذاری راهبرد بیمه ،کارگزاری سپهر باستان برخی از جمله برخی شرکت هایی اند که سرمایه گذاری بیشتری نسبت به سایرین در آن ها صورت پذیرفته است که سود تقسیمی حاصل از این سرمایه گذاری ها بنابر آنچه رکود در بازار مسکن و ناتوانی در فروش پروژه های ساختمانی خوانده می شود با 26درصد کاهش همراه است .

اما در خصوص پروژه های ساختمانی در حال انجام این شرکت حسابرس اذعان دارد که در خصوص پروژه مجتمع تجاري اداري گلستان خيام ، بدهي ها و هزينه هاي مالي مربوط به آن قابل ذکر است که وضعيت پروژه "مجتمع تجاري اداري گلستان خيام" (به بهاي تمام شده 563,930 ميليون ريال در تاريخ ترازنامه) ، عليرغم توقف پروژه در بخش عمده سال مالي مورد گزارش، شرکت کل هزينه هاي مالي مربوطه را به حساب پروژه منظور کرده که منطبق با استانداردهاي حسابداري نیست. بعلاوه عليرغم اهداف مديريت براي فروش واحدها با سود مورد نظر، اقدامات در خصوص پيش فروش و يا فروش واحد هاي ملک مزبور (و يا کل سهم شرکت در ملک) به نتيجه نرسيده و اين دارايي همچنان بعنوان سرمايه گذاري بلند مدت شناسايي و طبقه بندي شده است. 

در بند دیگری آمده است در سنوات قبل، شرکت اقدام به انعقاد قراردادي تحت عنوان مشارکت به ميزان 150 ميليارد ريال با بيمه مرکزي کرده که تحت سرفصل ساير حساب هاي پرداختني منظور شده است. بيمه مرکزي طي قرارداد مذکور با شرايطي در سود واحدهاي ساخته شده به شرح فوق نيز شريک است. تا تاريخ رسيدگي، ميزان اصل و فرع بدهي به مبلغ 386،191 ميليارد ريال در حساب ها به ثبت رسيده ليکن طبق تاييديه دريافتي از بيمه مرکزي، مطالبات نامبرده از شرکت از بابت مشارکت در پروژه گلستان خيام مبلغ 555،801 ميليارد ريال اعلام شده است. به قرار اطلاع مديريت، بخش عمده مغايرت فوق ناشي از اعمال روش هاي متفاوت براي محاسبه سود و کارمزد متعلقه است، که در غياب توافق مشخص در اين رابطه تعيين ميزان تعديلات احتمالي لازم از اين بابت بر حساب ها در شرايط فعلي امکانپذير نیست. 

احداث مجتمع اداری و تجاری گلستان در منطقه 22 طبق توافقاتی نسبت به خرید زمین و احداث مجتمع مذکور از سال 1388 به فردی حقیقی کلید خورده است که آورده شریک زمینی به مساحت6273مترمربع و آورده نقدی135 میلیارد و 481 میلیون ریال و آورده 381 میلیارد و 481 میلیون ریال پرداخت سهم الشرکه مشارکت و سایر مواردبوده است که در حال حاضر کل واحد های اداری متعلق به شرکت سرمایه گذاری صنعت بیمه و حدود 66 درصد واحد های تجاری نیز سهم شرکت مذکور است .مدت اجرای پروژه که از سال 1388 کلید خورده 24 ماه بود که گویا به دلیل طولانی شدن مذاکرات با شهرداری منطقه 22 به منظور اخذ مجوزهای لازم با تائید هیات مدیره وقت 6 ماه تمدید شده است .اما از بهمن سال 1390 تا 1392در پروژه عملیات عمرانی صورت نگرفته است و از سال 1392 برای فروش پروژه یکجا یا بخشی از پروژه اقداماتی صورت گرفته که گویا موفق نبوده است .

اما پرسش اصلی اینکه هیات مدیره وقت بدون بررسی شرایط و یا استعلامات لازم وارد چنین پروژه عظیمی شده است بدون آنکه بداند شهرداری مجوز پلن مورد طرح و احداث را خواهد داد یا خیر؟

به هرحال پس از عدم فروش شرکت تصمیم گرفته است نسبت به تکمیل پروژه اقدام کند که با اقدامات صورت گرفته 57.7درصد پیش رفته است .در این راستا به منظور تامین منابع لازم شرکت 150 میلیارد ریال از بیمه مرکزی در قالب انعقاد قرار داد مشارکت در سال 1388 اخذ کرده که با اتمام مدت قرارداد در سال 1391 هنوز تکلیف پروژه مشخص نیست و بیمه مرکزی نیز 40.71درصد سهم الشرکه دارد .

در این قرارداد ذکر شده است که در صورت عدم انجام هریک از تعهدات ،پس از اعلام فسخ از سوی بیمه مرکزی شرکت سرمایه گذاری صنعت بیمه موظف است اصل مبلغ مشارکت را به علاوه 25 درصد سالیانه به عنوان خسارت ناشی از انجام عدم تعهد بپذیرد .

البته شرکت سرمایه گذاری صنعت بیمه موظف است در پایان مدت قرارداد سهم الشرکه بیمه مرکزی را به مبلغ 260میلیارد و 951 میلیون و 378 هزار ریال (اصل و سود 25درصد) خریداری کند.

در این قرار داد آمده شرکت سرمایه گذاری صنعت بیمه در صورت تاخیر در اتمام پروژه باید معادل 2 در هزار مبلغ اصل مشارکت و منافع متعلقه را تا هنگام تسویه نهایی به عنوان حسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد بپذیزد.

از سویی دیگر مانده حساب ها و اسناد دريافتني تجاري شرکت بازرگاني صبا بيمه ايرانيان (شرکت فرعي مورد تلفيق) جمعا در بر گيرنده مبلغ 79,208 ميليون ريال مطالبات نقل از سال هاي گذشته و راکد است که غالبا براي آن ها اقدامات حقوقي صورت گرفته و بعضا منجر به صدور احکام به نفع شرکت مزبور و بازداشت اموال بدهکاران گرديده است. بعلاوه قطع نظر از آثار کاهش ارزش زماني پول و امکان يا عدم امکان وصول جرائم تأخير در اين رابطه، در شرايط فعلي کسب اطمينان از قابليت وصول تمامي مطالبات فوق و انعکاس آن به عنوان دارايي جاري امکانپذير نبوده است. ضمنا مبلغ 7,304 ميليون ريال از سرمايه گذاري هاي شرکت فوق، در محدوده طرح هاي عمراني شهرداري است که با توجه به مشکلات قانوني، قابليت بازيافت سرمايه گذاري مزبور با ابهام روبرو است.

اما ظاهرا مشکلات فعلی این شرکت وضعیت راکد املاک و مستغلات نیست .

گزارشات رسمی اذعان دارد که در دارایی های نگهداری شده برای فروش مربوط به شرکت صبا بیمه ایرانیان مشکلاتی وجود دارد به طوری که زمین 62 هزار متری دهستان لاویج در قبال قسمتی از بدهی آقای (م.م) به میزان 2 میلیارد ریال در تیرماه 1389 طی مبایعه نامه ای به شرکت واگذار شده است .بر اساس تحقیقات به عمل آمده (م.م) پس از واگذاری زمین به شرکت،مبایعه نامه خود را با فروشنده اولیه فسخ نموده و زمین دارای معارضاتی است و پس از استعلام از اداره منابع طبیعی معلوم شده است که زمین جزء اراضی ملی است و از این رو ارزش آن در این دوره مالی از حساب املاک شرکت صبا بیمه ایرانیان خارج و به بدهی ایشان افزوده شده است .

البته ملک دیگری در بجنورد در قبال تسویه مشارکت شرکت آشخانه طی سندی رسمی و به قیمت کارشناسی به نام شرکت صبا بیمه ایرانیان درآمده که ظاهرا این ملک در محدوده طرح های عمرانی شهرداری است و ثانیا یکی از کارمندان سابق شرکت در سال 1392 با جعل مهر شرکت با اخذ ودایعی جمعا به ارزش یکصد میلیون ریال اقدام به تنظیم اجاره نامه جعلی برای کلیه مغازه هابه تعداد 7 باب نموده است . البته برای فروش ملک یا دریافت معوض با شهرداری جلساتی برگزار شده است .

به هر حال باید اذعان کرد که بخش عمده درآمد گروه طي سال مورد رسيدگي مربوط به فروش يک واحد از دفتر اداري واقع در خيابان نفت به مبلغ 37,500 ميليون ريال توسط شرکت اصلي بوده که از اين محل مبلغ 19,292 ميليون ريال سود شناسايي شده است. طبقه سوم این ساختمان طی مبایعه نامه ای به توسعه عمران و طبقه دوم آن به سندیکای بیمه گران واگذار شده است .

اما در نهایت درآمد هاي ناشي از فعاليت هاي سرمايه گذاري کاهش يافته و عملکرد گروه در کل منجر به زياني به ميزان 7،659 ميليون ريال گرديده است. در شرايط فعلي، ساختار مالي گروه از وضعيت مناسبي برخوردار نمي باشد. برنامه مديريت، افزايش سرمايه و فروش مجتمع تجاري اداري گلستان خيام و اصلاح ساختار مالي از طريق وجوه حاصل از فروش ملک فوق و سرمايه گذاري هاي جديد است. خروج از شرايط فعلي و سودآوري فعاليت مجموعه، منوط به تحقق برنامه هاي آتي مديريت و بهبود شرايط اقتصادي املاک و بازار سهام است.

این در حالی است که مجمع با افزایش سرمایه فعلا موافقت نکرده است که به نظر می رسد اصلاح ساختار مالی شرکت را با ناکامی رو به رو کند.

لازم به ذکر است که آئین نامه 60 در ماده ۳اذعان دارد که مؤسسه بيمه مجاز است در مجموع، حداكثر چهل درصد منابع سرمايه­گذاري ابتداي دوره را در سهام شركت­هاي پذيرفته شده در بورس و اوراق بهادار و فرابورس سرمايه گذاري نمايد. 

در تبصره ۲همین ماده آمده سرمايه گذاري در سهام هر شركت، حداكثر تا ده درصد سرمايه شركت سرمايه­پذير مجاز است.سرمايه­گذاري­هاي مؤسسه بيمه، قبل از تاريخ اجراي اين آيين­نامه، مشمول محدوديت مندرج در اين تبصره نيست. 

و در تبصره۳ می خوانیم که سرمايه گذاري در سهام شركت هاي پذيرفته شده در فرابورس، در مجموع حداكثر تا بيست درصد منابع موضوع اين ماده مجاز است.

در پایان همه این موارد ذکر این نکته ضروری است که عملکرد زیان بار این گروه توجیه سرمایه گذاری در آن را از بین خواهد برد . پرسش اینکه صندوق خسارت های بدنی به عنوان نهادی که خود را نیازمند حمایت می داند و معتقداست درآمدش کفاف هزینه ها را نمی دهد چرا در ترکیب سهام داران چنین شرکتی باقی مانده است ؟ 

ریاست هیات مدیره این شرکت در این سال ها در اختیار بیمه مرکزی بوده است و همواره اقدامات با نظر هیات مدیره صورتگرفته است .بنابراین آیا عملکرد این شرکت را باید بخشی از کارنامه بیمه مرکزی نیز بدانیم؟ و نکته دیگر اینکه عملکرد زیان بار شرکت چگونه قرار است توجیهی در سرمایه گذاری بیمه مرکزی باشد؟ آیا در نتیجه این عملکرد است که بیمه مرکزی و در مجموع صنعت بیمه درصد سهام خود را را در این شرکت کاهش داده اند ؟ اگر حاصل مدیریت بیمه مرکزی وشرکت های بزرگ بیمه ای در سرمایه گذاری صنعت بیمه عملکرد فعلی و امروز شرکت است پس چگونه باید از سایرین انتظار فعالیت درست و حرفه ای داشت ؟