اروپا سال‌ها به سمت یک کشتار بزرگ حرکت می‌کرد و نهایتاً در سال 1914 درگیری به شکلی غیر قابل اجتناب در این قاره آغاز شد. اما در آن زمان، همان‌طور که نیال فرگوسن تاریخ‌دان، در مقاله‌ای منتشر شده در سال 2008 می‌گوید، به نظر نمی‌آمد سرمایه‌گذاران چنین حسی داشته باشند. برای آن‌ها، جنگ جهانی اول مانند یک تکانه آمد. تا هفته‌ای قبل از شروع آن، قیمت‌ها در بازارهای اوراق بهادار، ارز و پول به سختی حرکت کرده بودند. سپس همه چیز به هم ریخت. روزنامه‌ای در اولین روز آگوست 1914 چنین نوشت: «شهر به‌یکباره معنای جنگ را فهمید.»

آیا بازارهای مالی مجدداً در حال نادرست ارزیابی کردن خطر یک جنگ جهانی هستند؟ در سناریوی کابوس‌آور، فروافتادن به سوی جنگ جهانی سوم دو سال پیش آغاز شد، زمانی که نیروهای روسیه در مرز اوکراین تجمع کردند. امروز نبرد اسرائیل با حماس توان بالقوه ترسناکی دارد که بتواند از مرزهای خود بیرون بریزد. حمایت نظامی آمریکا از هم اوکراین و هم اسرائیل برای این دو کشور بسیار حیاتی است و همین مسئله منجر به حمله به پایگاه‌های این ابرقدرت در عراق و سوریه شد. اگر چین تصمیم بگیرد که زمان برای بهره‌گیری حواس‌پرتی یک ابرقدرت و تجاوز به تایوان فرا رسیده است، آمریکا ممکن است به راحتی درگیر سه جنگ همزمان شود. و از این نقطه این خطر پدید می‌آید که چنین جنگ‌هایی به یکدیگر متصل شوند، کل دنیا را فرا بگیرند و به چیزی حتی مخرب‌تر تبدیل شوند.

این سناریو البته خسارت‌های مالی را در پایین لیست وحشت‌ها قرار می‌دهد. با این حال، بخشی از وظیفه یک سرمایه‌گذار این است که تاثیر دقیق آن را برای پرتفوی خود در نظر بگیرد. تا به حال، امکان وقوع جنگ تاثیر زیادی روی بازارها نگذاشته‌است، گرچه این واقعیت وجود دارد که به جای طمع، ترس حس اصلی بازارها شده‌است. قیمت‌های اوراق بهادار، حتی برای اوراق بهادار آمریکایی که با عنوان «بدون ریسک» شناخته می‌شوند، پر از افت‌وخیز بوده و بخش بیشتری از این سال را در حال افزایش سپری کرده‌است. شاخص‌های سهام در آمریکا، چین و اروپا به مدت سه ماه متوالی کاهش یافته‌اند. با این حال، این نوسانات به راحتی با عوامل دوران صلح همچون بدهی بزرگ دولتی، انتظارات نرخ بهره و سهامدارانی که سابقاً خوش‌بینی برایشان گران تمام شده‌است، توجیه می‌شوند.

به طور خلاصه، اصلاً متناسب با سناریویی که ممکن است کل جهان را درگیر جنگ کند، هراس و وحشت در بازارها رخ نداده‌است. روشن‌ترین استنتاج این است که احتمال وقوع چنین اتفاقی واقعاً نزدیک به صفر است. یک استنتاج تاریک‌تر این است که همانند سرمایه‌گذاران سال 1914، احتمالاً سرمایه‌گذاران امروز به شکلی ناگهانی متوجه وقوع جنگ می‌شوند. تاریخ به یک احتمال سوم اشاره دارد: حتی اگر سرمایه‌گذاران انتظار داشته باشند که یک جنگ بزرگ رخ دهد، تقریباً کاری برای انجام دادن ندارند که بتوانند به خوبی از آن سود ببرند.

*تصمیم غیرممکن

ساده‌ترین راه برای درک این مسئله این است که خود را در سال 1914 تصور کنید، با علم به اینکه جنگ جهانی اول در راه است. باید به سرعت تصمیمات اقتصادی خود را طی چند هفته در بازار سهام لندن، نیویورک و اروپای مرکزی بگیرید، زیرا این نهادها به زودی تعطیل خواهند شد و ماه‌ها به همین شکل خواهند ماند.

آیا می‌توانید مسیر پیشرفت و تاثیرات جنگ را در آن زمان حدس بزنید؟ بله سرمایه‌گذاری در بازار سهام آمریکا کار درستی به نظر می‌رسد اما برای این کار آیا کارگزار مناسبی پیدا می‌کنید؟ شاید به این فکر درست برسید که سرمایه خود را از روی دیون دولتی که به سرعت وارد هزینه‌های جنگ می‌شود، بردارید. آیا در همین حال هم می‌توانید پیش‌بینی کنید که بازار سهام روسیه به سرعت با روی کار آمدن یک انقلاب کمونیستی از بین می‌رود؟

البته یک منبع عدم قطعیت بسیار بزرگ‌تر و بدتر هم امروز وجود دارد و آن استفاده قدرت‌های درگیر از سلاح‌های هسته‌ای است. البته این مسئله تاثیر زیادی در برنامه‌ریزی‌های مالی ندارد، زیرا در صورت استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، مدیریت کردن سبد دارایی‌ها اولویت بسیار کمی پیدا می‌کند. به طور کل می‌توان گفت فضای مه‌آلود جنگ برای سرمایه‌گذاران حتی از ژنرال‌های نظامی هم تیره‌تر است، زیرا آن‌ها دست کم معنای نزدیکی از جنگ را درک می‌کنند. قضاوت این دوران احتمالاً باز هم بر عهده تاریخ‌نگاران آینده قرار خواهد گرفت زیرا آن‌ها از این فضای مه‌آلود دور هستند.

منبع: اکونومیست/ آینده‌نگر